1. Tổng quan về lãi suất là gì

Tách nghĩa của lãi suất chúng ta có, lãi là một khoản lợi nhuận thu về, suất là tỷ suất, tỷ lệ của một vật nào đó. Từ đó có thể hiểu rằng lãi suất là một khoản tiền lãi theo tỷ lệ cố định phát sinh trong một khoảng thời gian cố định mà trong đó người vay tiền có trách nhiệm trả số tiền này về người cho vay. 

Phần trăm của lãi suất thường được thống nhất giữa 2 phía ngay từ khi bắt đầu kí kết hợp đồng vay nợ và sẽ không thể thay đổi. Trừ những trường hợp đặc biệt hoặc bất khả kháng như: người cho vay chủ động giảm lãi suất tính từ khoảng thời gian cụ thể sau khi đã thống nhất giữa 2 bên và soạn bản hợp đồng mới. 

Thời gian cố định của lãi suất thường là 1 năm với các cơ quan cho vay thông thường. Tuy nhiên không phải lúc nào mức lãi suất này cũng là 1 năm mà nó có thể thay đổi tùy thuộc vào đơn vị cho vay quy định cũng như 2 bên thỏa thuận và đi tới kí kết hợp đồng cuối cùng.

2. Bản chất của lãi suất là gì?

Chắc hẳn mọi người đều đã nghe qua về chi phí cơ hội và tỷ lệ rủi ro trong kinh tế. Chi phí cơ hội là giá trị mà một người chấp nhận hy sinh để đạt được một thứ gì đó. Chi phí cơ hội càng thấp thì lợi nhuận thu về sẽ càng cao trong khi chi phí cơ hội quá cao thì chúng ta phải cân nhắc lại xem việc đánh đổi như vậy có xứng đáng hay không. Còn tỷ lệ rủi ro là khả năng phải trả, mất khi chúng ta tiến hành một hoạt động nào đó. Tỷ lệ rủi ro càng cao thì lãi suất thu về chưa chắc đã cao nhưng khả năng thiệt hại lại rất lớn. 

Vậy giữa 2 khái niệm này và lãi suất liệu có liên quan với nhau hay không? Câu trả lời là có và chúng không chỉ liên quan mà còn kết nối chặt chẽ với nhau. Xét về chi phí cơ hội khi cho vay chúng ta sẽ có. Khi chấp nhận cho vay có nghĩa là chúng ta đã chọn việc cho một đối tượng vay thay vì sử dụng để tái đầu tư và sinh lời trong tương lai. Có nghĩa là người cho vay đã chịu một khoản tổn thất không nhỏ khi lựa chọn việc cho vay vốn. Lúc này lãi suất được coi như là một khoản nhỏ để bù đắp vào chi phí cơ hội mà người cho vay đã phải chịu

Với khái niệm rủi ro thì khi tiến hành cho vay, người cho vay đã phải tính đến khả năng trả nợ, trả lãi của đối tượng vay vốn. Trong trường hợp bất khả kháng, đối tượng không thể trả nợ thì lãi suất thu lại trong khoảng thời gian vừa rồi sẽ là một khoản nhỏ để bù đắp tổn thất nặng nề cho tới khi đối tượng có đủ khả năng trả nợ. Tuy nhiên đối với một số cơ quan cho vay sẽ cần tới minh chứng cho khả năng trả nợ hoặc minh chứng tài sản, để trong trường hợp xấu nhất họ có thể tiến hành định giá tài sản và bù đắp vào thiệt hại.

3. Có những loại lãi suất nào

3.1. Lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế

3.1.1. Lãi suất danh nghĩa được hiểu như nào?

Lãi suất danh nghĩa là lãi suất được tính dựa trên các điều kiện của một nền kinh tế hoàn hảo. Chính xác và cụ thể hơn thì là một nền kinh tế có mức lạm phát không dương. Ví dụ một người vay 100 đô với mức lãi suất 10% 1 năm thì lúc này lãi suất danh nghĩa sẽ được tính theo công thức lãi nhân với tiền vay gốc ban đầu và là 10 đô. Dù khó áp dụng trong thực tế nhưng lãi suất danh nghĩa vẫn là một công cụ vô cùng hữu ích đối với các đơn vị cho vay cũng như các nhà kinh tế học để tính toán mức độ tăng trưởng của nền kinh tế.

3.1.2. Lãi suất thực tế và cách giải thích

Lãi suất thực tế chính là tỉ lệ tiền lãi được tính dựa trên nền kinh tế thực tế đã có sự ảnh hưởng của mức độ lạm phát khác nhau. Với mỗi đơn vị cho vay, cụ thể là ngân hàng, họ trước khi đưa ra một mức lãi suất cụ thể sẽ cần tính toán chi tiết tỉ lệ lạm phát có thể thay đổi trong năm tới dựa trên những số liệu cũ. Qua đó tìm ra được lãi suất thực tế mà ngân hàng nên điều chỉnh để tránh gây tổn thất cho đơn vị

Lấy từ ví dụ bên trên, nếu như một người vay 100 đô với lãi suất 10%, theo lãi suất danh nghĩa cũng như thực tế số tiền phải trả là 110 đô, tuy nhiên nếu như tỷ lệ lạm phát là 10% thì lãi suất mà người cho vay nhận được sẽ bằng 0.

3.2. Lãi suất thị trường

Bên cạnh các thị trường sản xuất và buôn bán thông thường còn tồn tại một loại thị trường tiền tệ khác nữa. Thị trường này bao gồm các thị trường nhỏ bên trong có thể kể đến như: thị trường tiền tệ, thị trường trái phiếu, thị trường cổ phiếu, và đồng thời là các tổ chức bán lẻ tài chính như ngân hàng cũng trực thuộc trong nhóm thị trường tiền tệ này.

Vì mức độ rộng của thị trường cũng như những thay đổi liên tục trong 2 thị trường trái phiếu và thị trường cổ phiếu mà việc xác định chức năng chính xác cũng như lãi suất phát sinh của thị trường này là vô cùng khó khăn. Tuy nhiên các nhà kinh tế học đều thống nhất rằng tại thị trường tiền tệ, lãi suất được tạo ra trong những điểm cố định như sau:

Chi phí vốn phát sinh với tỷ lệ rủi ro cực thấp, bằng 0

Kỳ vọng lạm phát chính xác hoặc không lệch quá 2%

Mức độ, tỷ lệ giao động của rủi ro thấp và chính xác, không quá đi lệch so với dự đoán ban đầu

Các chi phí phát sinh khi giao dịch hợp lí

4. Các lý do khiến lãi suất thay đổi

Có vài lý do chính ảnh hưởng trực tiếp tới sự thay đổi của lãi suất

Lợi ích chính trị trong ngắn hạn

Đây là một hình thức nhà nước chịu tổn thất, chấp nhận rủi ro tăng cao của lạm phát để có thể thúc đẩy nền kinh tế đã đình trệ sau trong một khoảng thời gian ngắn. Việc giảm lãi suất sẽ thúc đẩy các khoản vay để sản xuất của doanh nghiệp từ đó khiến cho bộ máy của họ vận động trở lại. Tất nhiên cách này chỉ có thể thực hiện trong khoảng thời gian ngắn vì khi lạm phát tăng quá cao sẽ vô cùng khó xử lí đồng thời còn có thể tạo nên hiện tượng bóng nước kinh tế.

Rủi ro xuất hiện trong quá trình đầu tư

Thông thường khi các nhà đầu tư hoặc cơ quan cho vay vốn cảm thấy nền kinh tế đang trong thời kì nhạy cảm và hoàn toàn có thể xảy ra khủng hoảng trong tương lai gần, thì họ sẽ có xu hướng tăng lãi suất. Một phần để giảm thiểu chi phí rủi ro mà mình phải nhận, một phần để các nhà kinh doanh cẩn trọng hơn trong việc vay vốn làm ăn, giảm thiệt hại cho nền kinh tế cả nước

Vừa rồi là tất cả những chia sẻ về nội dung lãi suất là gì cũng như những đặc điểm, ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của yếu tố này đối với nền kinh tế nói chung. Mong rằng qua bài viết này các bạn sẽ không còn bị nhầm lẫn khái niệm cũng như sáng suốt hơn trong quá trình kinh doanh sau này.