1. Ngày đáo hạn phái sinh là gì? 

1.1. Định nghĩa

Ngày đáo hạn phái sinh còn được biết đến với tên gọi là Expiration Date. Hiểu theo cách đơn giản nhất thì đây là ngày thực hiện các hiệu lực cuối cùng được ký kết trên các hợp đồng phái sinh. 

Chính vì vậy, trước và trong ngày diễn ra đáo hạn, các nhà đầu tư sẽ cần phải xem xét thật sự kỹ càng và đưa ra các quyết định về vị thế của bản thân trên các hợp đồng phái sinh. 

Với vị thế có được trong hợp đồng thì khi ngày đáo hạn diễn ra, nhà đầu tư có thể tự chủ trong việc lựa chọn đóng vị thế rồi ghi nhận các khoản lãi, lỗ và cũng hoàn toàn có thể thực hiện các quyền được quy định trong hợp đồng hoặc cũng có thể giữ nguyên bản hợp đồng là không có giá trị đáo hạn.

Theo đó, ngày đáo hạn của các bản hợp đồng diễn ra sau đó trong tương lai được xác định là vào ngày mà khoản tất toán thành tiền mặt của hợp đồng tại tháng hiện tại. Sau khi tất toán tiền mặt, khoản tiền đó sẽ được chuyển sang các thắng tiếp theo có thể tiếp tục thực hiện các giao dịch. 

1.2. Ngày có phiên đáo hạn phái sinh

Ngày có phiên đáo hạn phái sinh sẽ diễn ra phụ thuộc vào công cụ phái sinh giao dịch. Lấy ví dụ tại Mỹ, nếu hợp đồng hết hạn vào đúng ngày thứ 6 của tuần thứ 3 trong tháng thì cũng sẽ là ngày hết hạn đối với quyền chọn mua các cổ phiếu niêm yết.  

Khác với Mỹ, tại Châu Âu có cách triển khai khác, họ đề ra các quyền chọn theo tùy chọn chỉ số. Theo đó, ngày đáo hạn sẽ được tính là vào một ngày trước đó so với ngày đáo hạn được ghi trên hợp đồng. Lấy ví dụ, trên bản hợp đồng thì ngày đáo hạn được ghi rõ là vào thứ Sáu nhưng trong thực tế, ngày đáo hạn sẽ diễn ra trước đó một ngày, tức là vào thứ Năm.

Vì vậy, ngày đáo hạn phái sinh sẽ là ngày mà các công cụ phái sinh được quyết toán, hạn thanh toán hoặc hết hạn trên hợp đồng. Đây sẽ là ngày mà các nghĩa vụ về việc tích lũy sẽ không diễn ra nữa, đồng thời tiến hành những khoản thanh toán cuối cùng. 

1.3. Thời điểm đáo hạn phái sinh trong chứng khoán

Với thị trường chứng khoán, ngày đáo hạn cụ thể sẽ đều được ghi rõ ràng tại mỗi một bản hợp đồng diễn ra ở tương lai trong chứng khoán phái sinh. Điều này chính là sự khác biệt hoàn toàn, rõ ràng nhất so với thị trường chứng khoán cơ sở. 

Khi ngày đáo hạn phái sinh diễn ra, toàn bộ các giao dịch đều sẽ được dừng lại và chuyển hết thành tiền mặt. 

Tại Việt Nam, ngày đáo hạn phái sinh định kỹ sẽ diễn ra vào thứ Năm ở tuần thứ 3 của mỗi tháng. Theo đó, sẽ luôn có 4 bản hợp đồng dùng trong tương lai sẽ được tiến hành giao dịch ở bất kỳ thời điểm nào. 4 bản hợp đồng này tương ứng với 4 tháng đáo hạn sẽ diễn ra gồm thánh hiện tại, tháng kế tiếp ngay sau đó và 2 tháng thuộc quý gần nhất.

Lấy một ví dụ dễ hiểu, ở quý I trong năm 2022 vừa rồi, đã có tất thảy 3 phiên giao dịch diễn ra trên thị trường chứng khoán Việt Nam:

Trong tháng 1 của năm 2022 có lịch diễn ra đáo hạn phái sinh với hợp đồng mã VN30F2201. Ngày 20/11/2022 chính là ngày có giao dịch đầu tiên, đến 21/1/2022 sẽ chính là ngày giao dịch cuối cùng. Ở vào giai đoạn đầu trước khi đáo hạn phái sinh diễn ra, các hoạt động giao dịch không diễn ra quá nhiều, các nhà giao dịch, đầu tư đều không có động thái gì trong việc sẽ thay đổi các hoạt động giao dịch của mình.

Mãi cho đến ngày 15 tháng 12 năm 2021, thời điểm gần với ngày đáo hạn, thị trường chứng khoán bắt đầu trở lên nhộn nhịp hơn do có các giao dịch được tiến hành thực hiện. Và cho đến trước ngày đáo hạn 2 ngày, tức là vào ngày 19 tháng 1 năm 2022 và ngày 20 tháng 1 năm 2022, thị trường chứng khoán chứng kiến một sự sụt giảm mạnh mẽ.

Tương tự như vậy mã giao dịch VN30F2202 có lịch  đáo hạn phái sinh diễn ra trong tháng 2,  cụ thể  là vào ngày 19 tháng 2 năm 2022 và các phiên giao dịch chỉ diễn ra trong vòng 2 ngày vào 18 và 19 tháng 2 năm 2022.

Với mã  V30F2203 thì lịch đáo hạn đã diễn ra từ ngày 18 - 19/03/2022. Theo đó, ngày 17 tháng 7 năm 2021 diễn ra các hoạt động đầu tiên cho đến ngày giao dịch cuối cùng vào 18 tháng 3 năm 2022. 

2. Những ảnh hưởng của đáo hạn phái sinh đến thị trường 

2.1. Thị trường biến động mạnh

Một trong những ảnh hưởng của đáo hạn phái sinh đến thị trường chứng khoán chính là việc thị trường tại những ngày này luôn có xu hướng xảy ra những sự biến động mạnh mẽ. 

Thời điểm gần diễn ra đáo hạn phái sinh cũng chính là lúc mà các nhà đầu tư bắt đầu thể hiện những vị thế của bản thân khi thực hiện các giao dịch. 

Một trong những ưu điểm của chứng khoán phái sinh khiến cho nó nổi bật hơn và được nhiều nhà đầu tư, nhà giao dịch ưa thích lựa chọn vì nó cho phép thực hiện các giao dịch có tính chất 2 chiều, có thể sinh lời, mang lại lợi nhuận tối ưu cho nhà đầu tư ngay cả khi thị trường đang chứng kiến sự sụt giảm.

Các hoạt động đáo hạn chứng khoán phái sinh ở Việt Nam đã gây ra rất nhiều sự chú ý, quan tâm từ giới đầu tư, giao dịch bởi chỉ số VN30 chứng kiến những sự biến động, lúc lên lúc xuống cực kì bất ngờ tại thị trường chứng khoán cơ sở. 

2.2. Biết được kết quả giao dịch hợp đồng phái sinh 

Một ảnh hưởng nữa của ngày đáo hạn phái sinh chính là nó có thể cho các nhà đầu tư biết được, nắm được các kết quả của các phiên giao dịch, hợp đồng phái sinh liệu có mang lại lợi nhuận, có diễn ra hiệu quả hay không. 

Theo đó, kể từ khi thị trường phái sinh ra đời, xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2017 cho đến tận nay thì các số liệu thống kê ghi nhận trong suốt thời kỳ này chỉ ra rằng hầu như các phiên ATC đều sẽ chứng kiến những sự biến động, sự tăng giảm một cách đột ngột mỗi khi vào ATC. Theo đó, mức giá của các mã giao dịch trước khi phiên ATC đều có những sự chênh lệch rõ ràng có thể nhận thấy được và hầu hết mức giá của các mã này đều giảm chứ rất ít chứng kiến tăng. 

Vì lý do này mà các nhà đầu tư, giao dịch chắc chắn sẽ cần phải thực hiện những sự phân tích cùng với theo dõi liên tục các biến động của thị trường đề đưa ra những chiến lược, các bước triển khai phù hợp nhằm đạt được các kết quả, lợi nhuận tối ưu nhất.

Lấy một ví dụ để làm rõ về điều này, vào quý I rồi của năm 2022, đã có 3 phiên giao dịch diễn ra trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Các mã VN30, F2201 có lịch đáo hạn phái sinh vào tháng 1 năm 2022 và ngày đầu tiên giao dịch là 20 tháng 11 năm 2021, giao dịch cuối cùng được biết đến là sẽ diễn ra vào ngày 21 tháng 1 năm 2022. Trong giai đoạn đầu khi diễn ra giao dịch, thị trường không chứng kiến quá nhiều sự biến động hay các giao dịch của nhà đầu tư. Nhưng khi càng gần đến ngày đáo hạn, tức là bắt đầu từ ngày 15 tháng 12 năm 2021, thị trường chứng khoán đã bắt đầu nhộn nhịp hơn rất nhiều. Và cho đến thời điểm trước khi đáo hạn 2 ngày, tức là vào 19 tháng 1 năm 2022 thì thị trường đã có sự sụt giảm mạnh. 

3. Một số lưu ý khi giao dịch chứng khoán trong ngày đáo hạn phái sinh

Từ những phân tích ở trên, ta có thể dễ dàng thấy được trước khi ngày đáo hạn phái sinh diễn ra, thị trường sẽ chứng kiến rất nhiều sự biến động, nên ngày đáo hạn là thời điểm cực kỳ quan trọng mà các nhà đầu tư đều cần phải lưu tâm. Để tránh tình trạng tài khoản đầu tư có thể bị hao hụt vì không thực hiện đóng hoặc mở tài khoản đúng cách khi đến thời điểm kết thúc giao dịch, các nhà đầu tư sẽ phải hiểu rõ và nắm bắt kịp thời về thị trường.

Nên khi giao dịch chứng khoán trong ngày đáo hạn phái sinh, nhà đầu tư, người giao dịch sẽ phải chú ý đến những điều sau: 

- Đảm bảo vị thế được chọn là tốt, có sự kiểm soát nguồn vốn tốt 

- Chủ động nắm rõ, nắm kỹ thời hạn đáo hạn phái sinh để thực hiện đóng, mở vị thế kịp thời, đúng cách. 

Trên đây là toàn bộ bài viết được gửi đến bạn đọc nhằm cung cấp thông tin, giải đáp cho thắc mắc ngày đáo hạn phái sinh là gì? Hy vọng các thông tin được chia sẻ sẽ hữu ích với bạn đọc. Chúc các bạn có một ngày học tập và làm việc thật vui vẻ, năng suất và hiệu quả.