Đăng nhập tài khoản:
Phân tích bài thơ Từ ấy của nhà thơ Tố hữu cho ta có được nhiều cảm quan cũng như chiêm nghiệm về cuộc sống Cách mạng thời xưa. Đó là lòng yêu nước nồng nàn. Cùng vieclam123.vn tìm hiểu và phân tích bài thơ từ ấy ngay sau đây.
Cách 1: Giới thiệu tác giả, tác phẩm
Tác giả: Tố Hữu (1920-2002) sinh ra và lớn lên trong một gia đình Nho học ở Huế, lớn lên đã sớm giác ngộ Cách mạng, hăng say chiến đấu cả trên mặt trận cầm súng lẫn trên mặt trận cầm bút. Thơ văn của ông hướng về con người lao động qua các thời kỳ, có tác dụng to lớn trong việc cổ vũ phong trào đấu tranh của quần chúng.
Phong cách sáng tác của Tố Hữu chính là thơ trữ tình gắn với chính trị đậm đà tính dân tộc, phản ánh chân thực những chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hy sinh và đầy những chiến công, từ đó thể hiện lẽ sống, tình cảm và lý tưởng cách mạng. Tố Hữu là một trong những nhà thơ lớn của dân tộc và là “lá cờ đầu của thơ ca cách mạng” của đất nước.
Tác phẩm: Bài thơ “Từ ấy” được sáng tác tháng 7 năm 1938, khi nhà thơ lần đầu tiên được đứng trong hàng ngũ của Đảng, tìm được lý tưởng cách mạng và con đường chân chính dành cho mình. Bài thơ thể hiện những cảm xúc vui sướng, hạnh phúc tột cùng, đánh dấu bước chuyển biến lớn trong nhận thức và mở đầu cho con đường cách mạng cũng như con đường thi ca của Tố Hữu.
Cách 2: dẫn dắt từ một nhận định về tác giả và tác phẩm
Lời nhận định 1: “Từ ấy là tiếng hát say mê, yêu đời; là lời tâm nguyện của người thanh niên yêu nước giác ngộ lý tưởng cộng sản”.
Lời nhận định 2: “Có sự thống nhất biện chứng giữa thân thế và sự nghiệp của Tố Hữu. Ở Tố Hữu tập trung tinh hoa, là một nhân cách văn hóa của dân tộc. Tố Hữu đã được ghi nhận với hai phương diện vừa là nhà cách mạng tiêu biểu, vừa là nhà thơ lớn. Một đời người chỉ cần làm một trong hai công việc đó đã đáng kính phục vô cùng. Thế mà Tố Hữu đã làm tốt cả hai.”
(Hữu Thỉnh)
“Tố Hữu là một tài năng thơ lớn, là nhà thơ lớn của dân tộc và của cách mạng. Đó là một tài năng thơ bẩm sinh: mới 16, 17 tuổi đã có những bài thơ hay, làm chấn động tâm hồn của cả một thế hệ. Có thể nói, gia đình, quê hương, văn hóa... đã tạo nên tài năng ấy. Nhưng cái chính vẫn là bản ngã của một tâm hồn.”
(Mai Quốc Liên)
Lời nhận định số 4: “thơ Tố Hữu ngay từ đầu đã là thơ yêu nước, nó đòi quyền sống, quyền hạnh phúc cho con người bị chà đạp. Nó ca ngợi cuộc đời, vì một tương lai tươi sáng cho dân tộc và cho cả loài người.. Trong khi tiếng nói của thơ lãng mạn lúc bấy giờ là một tiếng thơ tuyệt vọng thì tiếng nói của thơ Tố Hữu giữa muôn ngàn gian khổ lại là tiếng nói lạc quan.”
(Hoài Thanh)
Lời nhận định số 5: “Thơ là đi giữa nhạc và ý. Rơi vào cái vực ý, thì thơ sẽ sâu, nhưng rất dễ khô khan. Rơi vào cái vực nhạc, thì thơ dễ làm đắm say người, nhưng cũng dễ nông cạn. Tố Hữu đã giữ được thế quân bình giữa hai vực thu hút ấy. Thơ của anh vừa ru người trong nhạc, vừa thức người bằng ý.”
(Chế Lan Viên – “Lời nói đầu tuyển tập thơ Tố Hữu”)
Lời nhận định số 6: “Sức mạnh của thơ Tố Hữu trong những ngày đen tối ấy chính là vì nó nói với trái tim, chính là bởi người cách mạng ấy là một thi sĩ chính cống, thật sự.”
(Xuân Diệu -“Tố Hữu với chúng tôi”)
Lời nhận định số 7: “Lịch trình tiến triển về thơ của Tố Hữu đi song song với lịch trình tiến triển về tư tưởng và trình độ giác ngộ, về sức hoạt động của Tố Hữu.
Thơ Tố Hữu không phải là một trò tiêu khiển mà là một khí cụ đấu tranh, một công tác vận động của người cách mạng.
Người Tố Hữu là một thi sĩ, một chiến sĩ nhưng chúng ta đừng quên cốt cách của nó là thi sĩ.”
(Lời giới thiệu tập Thơ của Tố Hữu,Văn hóa Cứu quốc Việt Nam xuất bản, 1946)
Lời nhận định số 8: “Với Tố Hữu, thơ là vũ khí đấu tranh cách mạng. Ðó chính là đặc sắc và cũng là bí quyết độc đáo của Tố Hữu trong thơ”
(Lời giới thiệu tập thơ Từ ấy, Văn học, 1959, Đặng Thai Mai)
Lời nhận định số 9: “Thơ của chàng thanh niên Tố Hữu khi ấy từ trái tim vọt ra cũng như thơ của chúng tôi, cũng lãng mạn như thể chúng tôi, nhưng là thứ lãng mạn khác, có nhiều máu huyết hơn; thơ chúng tôi chỉ đập cho mở cửa trời, nhưng thơ Tố Hữu thì mới có chìa khóa: Cách mạng, giải phóng dân tộc, giải phóng cho người lao khổ.”
(Tố Hữu với chúng tôi, 1975, Xuân Diệu)
*Bố cục: Bài thơ có 3 khổ, mỗi khổ thơ tương ứng với một phần nội dung mà tác giả muốn biểu đạt.
Phần 1: Khổ thơ 1 thể hiện niềm vui sướng tột cùng ở thời khắc bắt gặp ánh sáng của Đảng.
Phần 2: Sự chuyển biến trong nhận thức mới về lẽ sống.
Phần 3: Sự chuyển biến trong tình cảm, mối quan hệ gắn bó với cộng đồng.
*Ý nghĩa nhan đề “Từ ấy” : Từ ấy là một từ phiếm chỉ về thời gian, là một dấu mốc đánh dấu sự thay đổi trong cuộc đời. Trong thời buổi ban đầu ấy, những người thanh niên yêu nước vẫn luôn băn khoăn đi kiếm “lẽ yêu đời” thì Tố Hữu đã xác định được con đường đi đúng đắn cho mình, lý tưởng của Đảng, ánh sáng cách mạng đã soi sáng cuộc đời ông.
Khổ thơ đầu tiên:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim”
+ Từ ấy: chỉ mốc thời gian đặc biệt trong cuộc đời thơ và cuộc đời cách mạng của Tố Hữu, là khi đang băn khoăn đi “kiếm lẽ yêu đời” thì được giác ngộ lí tưởng của Đảng.
+ “Nắng hạ” là thứ ánh sáng chói chang, rực rỡ, thứ ánh sáng mạnh mẽ, “Mặt trời chân lí” là chân lí của Đảng, của Cách mạng. Nhà thơ sử dụng các động từ mạnh “bừng”, “chói” thể hiện thứ ánh sáng phát ra đột ngột, chiếu thẳng => ánh sáng cách mạng đã làm bừng sáng tâm hồn nhà thơ, từ tận trong sâu thẳm.
+ Nghệ thuật so sánh: “Hồn tôi” với “vườn hoa lá” mà lại còn là một vườn hoa lá tràn đầy sức sống “rất đậm hương và rộn tiếng chim”, có hương sắc và âm thanh rộn ràng, giống như tâm trạng của nhà thơ ngay chính lúc này, đang căng tràn nhựa sống và nhiệt huyết của tuổi trẻ.
=> Đoạn thơ với bút pháp tự sự kết hợp với trữ tình, nghệ thuật ẩn dụ cùng hình ảnh so sánh độc đáo đã thể hiện cảm xúc vui tươi của nhà thơ khi đón nhận lí tưởng của Cách mạng. Người thanh niên ấy không chỉ đón nhận bằng trí óc mà còn bằng cả con tim, không chỉ bằng lí trí mà còn bằng cả tình cảm, tất cả tâm hồn, nhiệt huyết của tuổi trẻ. Chân lí cách mạng như mặt trời sáng mãi, không thể nào nguội lạnh, trong một tác phẩm khác, Tố Hữu cũng từng viết:
“Đời đen tối ta phải tìm ánh sáng
Ta chỉ tới một đường cách mạng”
Khổ thơ thứ hai:
“Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải khắp muôn nơi
Đề hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”
+ Động từ “buộc” thể hiện ý thức tự nguyện và trách nhiệm với cộng đồng, mục đích của việc tự nguyện gắn bó cuộc đời mình với cuộc đời của mọi người chính là “để tình trang trải khắp muôn nơi”, “để hồn tôi với bao hồn khổ” “gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”
=> Sự nhận thức mới của Tố Hữu về lẽ sống chan hòa với tập thể, tạo nên niềm vui và sức mạnh dân tộc to lớn. Đây chính là một trong những kết quả của việc giác ngộ kịp thời ánh sáng, chân lí của Đảng và cách mạng.
Khổ thơ thứ ba:
“Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ”
+ Cấu trúc khẳng định “tôi đã là” điệp từ “là cùng rất nhiều vai trò, vị trí khác nhau trong gia đình, cách xưng hô thân thiết, đầm ấm, ruột thịt để khẳng định một lần nữa ý thức tự giác cá nhân vững chắc của tác giả.
Tổng kết về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm “Từ ấy”
Giá trị nội dung: Bài thơ thể hiện cảm xúc vui sướng tột cùng của tác giả ở thời điểm, dấu mốc quan trọng nhất trong cuộc đời, tìm được đường đi, lẽ sống, lí tưởng lớn tác động đến nhận thức và toàn bộ hoạt động cách mạng sau này.
Giá trị nghệ thuật: Hình ảnh thơ tươi mới, nhiều màu sắc, âm thanh sống động, nhịp thơ giàu cảm xúc, sôi nổi, hăm hở, giàu nhạc tính.
Nhà thơ Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành được biết đến là nhà thơ tiên phong cho nền thơ Cách Mạng Việt Nam. Nhà thơ Tố Hữu cũng là đồng chí tham gia Cách Mạng sôi nổi và yêu nước. Thơ của ông đậm chất trữ tình, đằm thắm đồng thời cũng có yếu tố chính trị đan xen. Cả cuộc đời của nhà thơ Tố Hữu đã cống hiến cho thi ca nước nhà thể hiện được lòng yêu nước, ngợi ca nhân dân và khuyến khích tinh thần Cách Mạng. Khi nhắc đến nhà thơ Tố Hữu thì không thể không nhắc đến những tác phẩm thi ca nổi tiếng như tập thơ Máu và hoa, Ra trận...Bài thơ Từ ấy thể hiện được sự phấn khích, hồ hởi của một thanh niên đã được giác ngộ lý tưởng Cách Mạng.
Bài thơ Từ ấy được trích dẫn từ tập thơ Máu lửa đây cũng là bài thơ được coi là hay và độc đáo nhất tập thơ của nhà thơ Tố Hữu.
Khổ đầu tiên chính là niềm vui hân hoan của người thanh niên Kim Thành được đứng trong đội ngũ của Đảng:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim’’
Tác giả sử dụng động từ “bừng’’ là một động từ mạnh và đột ngột. Tự nhiên “bừng’’ lên nắng hạ. Nắng hạ là nắng gay gắt và mạnh nên tác giả sử dụng động từ “bừng’’ ở đây để miêu tả việc được giác ngộ Cách mạng Đảng ở đây thật sáng tạo. Khi nhà thơ Tố Hữu hoạt động sôi nổi ở Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Huế được 1 năm thì nhà thơ đã được đứng trong đội ngũ Đảng là những người tiên phong và gương mẫu. Hình ảnh mặt trời chân lý chính là hình ảnh ẩn dụ Cách mạng của Đảng. Động từ “chói’’ là động từ thể hiện sự chói lọi mạnh mẽ như sự chiếu sáng cho mọi vật. Vậy câu thơ chính là lời kể tâm sự của một người thanh niên cảm nhận được lý tưởng chân lý Đảng đúng đắn và rạng ngời. Chói qua tim chính là chói vào trái tim của người lính yêu nước. Người lính khi được giác ngộ tư tưởng sáng ngời ấy thì sẽ một lòng yêu nước và tận trung với dân. Vì được đứng trong đội ngũ Cách Mạng mà tác giả cảm thấy vui mừng khôn tả để viết được những dòng thơ đầy xúc động.
Hai câu thơ tiếp theo thể hiện tâm hồn tươi đẹp và hồn nhiên của nhà thơ được so sánh như sau:
“Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim’’
Tâm hồn của người con trai lúc tuổi mười tám đôi mươi thật đẹp biết bao khi được ví như vườn hoa lá. Một vườn hoa lá đâm chồi nảy lộc bừng sắc hương cũng giống như sức lực thời trai trẻ dồi dào và đầy nhiệt huyết. Hình ảnh còn được ví von thêm với những hình ảnh xinh đẹp khác đó là có thêm tiếng chim và rất đậm hương. Một khu vườn đầy hoa lá và có thêm tiếng chim hót líu lo và có mùi hương của các loài hoa thì còn gì đẹp bằng! Liên tưởng từ hai câu thơ đầu với hai câu thơ này chúng ta có thể diễn đạt một ý của tác giả đó là nhờ có ánh sáng, lý tưởng Cách mạng Đảng thì tác giả mới chợt nhận ra được một điều kỳ diệu như một thứ ánh sáng mà tác giả chưa được thấy bao giờ. Nhờ có ánh sáng ấy mà tâm hồn người chiến sĩ được tươi trẻ và có thêm biết bao sức sống. Đúng là hồi còn trẻ người ta sẽ có nhiều ước mơ hoài bão muốn được thực hiện nhờ đây đã có lý tưởng của Cách Mạng soi đường thì bao nhiêu khó khăn vất vả cũng sẽ sớm vượt qua.
Khổ thơ thứ hai trong bài thơ Từ ấy chính là sự giác ngộ lý tưởng để có thể hình thành nên được những tư tưởng lớn:
“Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm vạn khối đời’’
Khổ thơ gợi lên biết bao nhiêu sự suy tư về cái tôi cá nhân rộng lớn bao la và muốn nguyện gắn kết với mọi người. Động từ “buộc’’ chính là động từ thể hiện sự gắn kết thắt chặt giữa tấm lòng tác giả với mọi người. Khác với động từ “buộc’’ trong bài thơ Vội vàng của nhà thơ Xuân Diệu động từ buộc được sử dụng như một nét chấm phá và có ước vọng được vạn vật dừng lại:
“Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi’’
Động từ buộc được tác giả Tố Hữu sử dụng rất khéo và hay khiến cho người đọc cảm thấy dễ gần và thân thiết. Dường như tác giả cảm nhận được khi mình đứng trong đội ngũ Cách mạng của Đảng thấy có trách nhiệm hơn thấy yêu thương những người dân đất Việt phải chịu những nắng mưa cùng cực. Tác giả nguyện khổ cùng đồng bào để gần gũi như một khối đại đoàn kết: “Gần gũi nhau thêm vạn khối đời’’.
Từ lý tưởng muốn được nguyện hi sinh khó khăn gian khổ cùng đồng bào thì khổ thơ cuối cùng cũng chính là sự thể hiện vị thế của mình:
“Tôi là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm cù bất cù bơ’’
Khổ thơ cũng chính là sự thể hiện bản thân tác giả sẵn sàng xông pha vào những khó khăn hiểm nguy để có thể hoàn thành trọng trách của mình. Điệp từ “là’’ chính là sự nhấn mạnh mối quan hệ giữa tác giả và nhân dân. Tác giả vừa là người em của vạn kiếp phôi pha, gian khổ nhưng cũng sẵn sàng che chở bảo ban cho những người em nhỏ. Những người em nhỏ chính là những người cũng được giác ngộ tinh thần Cách Mạng là những người đi sau nối tiếp bước chân của nhà thơ Tố Hữu. Dù có phải chịu cảnh không nhà không cửa hay thiếu thốn đủ bề thì tác giả vẫn khẳng định mình sẽ kiên trung một lòng yêu nước, vì khối đại đoàn kết dân tộc. Khối đại đoàn kết đó bao gồm nhân dân, chiến sĩ cách mạng dưới sự lãnh đạo của Cách Mạng và tầng lớp công nhân. Ba giai cấp nhưng luôn hướng chung về một mục tiêu giữ gìn độc lập tự do cho nhân dân.
Bài thơ chính là lời reo vui sướng của một chàng thanh niên trẻ được giác ngộ lý tưởng Cách mạng với sứ mệnh lớn là bảo vệ độc lập tự do cho nhân dân mà không quản hiểm nguy hay gian khổ. Bài thơ chính là những lời dạy của của người thế hệ đi trước dành cho những người nối tiếp đi sau phải luôn phấn đấu vì sự nghiệp của Đảng để bảo vệ dân tộc Việt Nam.
Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành sinh năm 1920 quê ở Quảng Điền, Thừa Thiên - Huế. Nhà thơ khi còn là chàng trai thanh niên 16 tuổi đã tham gia hoạt động Cách mạng, sau hai năm hoạt động sôi nổi và tích cực nhà thơ đã được đứng trong hàng ngũ Đảng viên Đảng Cộng Sản. Khi nhà thơ được đứng trong hàng ngũ danh dự của Đảng đây cũng chính là bước ngoặt lớn dẫn đến nhiều sự thay đổi trong sự nghiệp thi ca cũng như là lý tưởng của ông. Bài thơ Từ ấy chính là một bài thơ xuất sắc nhất trong tập thơ Máu lửa. Bài thơ chính là những cảm xúc chân thật là tiếng lòng sự hân hoan của người thanh niên trẻ được giác ngộ lý tưởng Cách Mạng.
Khổ thơ đầu tiên chính là cảm xúc vui sướng và thiêng liêng khi nhà thơ được kết nạp vào Đảng và được giác ngộ lý tưởng chân lý Cách Mạng:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim’’
Mục tiêu lý tưởng cao đẹp đó chính là phải đánh đuổi được thực dân Pháp đô hộ trên nước ta phải giải phóng được xiềng xích ách thống trị của chúng đối với nhân dân ta. Khi được giác ngộ mục tiêu này tác giả đã cảm thấy mình có những hoài bão và ước mơ lớn lao trong cuộc đời mình mà như hát lên:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ”
Khi đọc xong câu thơ ta cứ liên tưởng được rằng trước kia nhà thơ đâu được nhìn thấy những ánh sáng lý tưởng cao đẹp đó mà chỉ khi tác giả được trở thành Đảng viên rồi thì mới có được những chân lý sống tuyệt vời. Động từ “bừng’’ chính là động từ thể hiện sức mạnh sức bật vươn lên của một sự vật. Mà ở đây sự vật đó được gắn tên chính là nắng hạ. Nắng hạ chính là thứ ánh nắng goi gắt nhưng cũng thứ ánh sáng chói chang nhất trong tất cả các mùa. Vì vậy đó chính là sự nổi bật khi tác giả miêu tả câu thơ. Kể từ trước đấy tác giả chưa hề được giác ngộ những điều kỳ diệu như vậy chỉ có khi được vào hàng ngũ của Đảng mà thôi.
“Mặt trời chân lý chói qua tim’’ chính là hình ảnh ấn dụ một cách tuyệt vời cho Cách Mạng Cộng Sản Việt Nam. Nhà thơ ví mặt trời cũng giống như Đảng vậy phải có ánh sáng mặt trời soi chiếu vạn vật thì mới có thể có sự sống thì Đảng cũng như vậy Đảng được sinh ra là vì lợi ích và phục vụ cho nhân dân. Chân lý của Đảng đã soi rọi đến tận tâm can trái tim của người chiến sỹ yêu nước. Vì vậy mà tâm hồn Tố Hữu đã trở nên xinh đẹp và vui tươi hơn khi có tiếng chim và có cả mùi hương nữa:
“Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim’’
Đây chính là lời reo vui sướng sự líu lo của một người chiến sĩ yêu đời hơn bao giờ hết tâm hồn của ông như một vườn hoa lá xinh đẹp, trẻ trung với tiếng chim và nhiều sắc màu với mùi hương thơm đậm đà.
Khổ thơ thứ hai chính là thể hiện được chân lý cao cả muốn gánh vác và cùng san sẻ với những người cùng khổ:
“Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm vạn khối đời’’
Đó như một ước nguyện dù không cùng giai cấp nhưng nhà thơ luôn sẵn lòng chịu những khó khăn gian khổ cùng với mọi tầng cấp từ nhân dân cho đến giai cấp công nhân. Tấm lòng của ông đã được “trải’’ đi khắp muôn nơi để cùng gắn kết với mọi người. Tâm hồn tác giả cũng không còn tính cá nhân nữa mà nay đã được gắn cùng với tâm hồn của mọi người bởi vì mọi người cùng chung ý chí và lý tưởng để tiêu diệt kẻ địch và bảo vệ cho đất nước.
Khổ thơ thứ ba cũng chính là sự thể hiện trách nhiệm của người chiến sĩ khi được đứng trong đội ngũ Cách mạng Cộng Sản:
“Tôi là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm cù bất cù bơ’’
Tố Hữu vừa là người anh của các em nhỏ cũng chính là những người em của những kiếp phôi pha cũng là con của vạn nhà là con của những người dân Việt Nam. Lặp từ là chính là sự nhấn mạnh mối quan hệ này kiên trung không thay đổi. Dù có phải chịu cảnh thiếu thốn cơm áo không nhà không cửa đi chăng nữa thì tác giả vẫn nguyện cam chịu vì lý tưởng cao đẹp của Cách Mạng chính là phải cứu quốc phải đánh đuổi thực dân để đem lại cuộc sống hạnh phúc cho nhân dân. Bài thơ cũng chính là sự thể hiện của cả đại khối đoàn kết dân tộc cùng chung tay bảo vệ và hy sinh cho nhau để thực hiện mục tiêu cao đẹp đó.
Bài thơ Từ ấy được viết lên khi tác giả được giác ngộ lý tưởng Cách mạng đó cũng chính là lời tuyên bố cũng là sự vui sướng khi ông được đứng trong đội ngũ Cách mạng. Giờ đây ông đã có được hoài bão cho riêng mình để có thể thực hiện đó là đoàn kết toàn dân đánh đuổi thực dân bảo vệ nền độc lập của dân tộc Việt Nam.
“Thơ của chàng thanh niên Tố Hữu khi ấy từ trái tim vọt ra cũng như thơ của chúng tôi, cũng lãng mạn như thể chúng tôi, nhưng là thứ lãng mạn khác, có nhiều máu huyết hơn; thơ chúng tôi chỉ đập cho mở cửa trời, nhưng thơ Tố Hữu thì mới có chìa khóa: Cách mạng, giải phóng dân tộc, giải phóng cho người lao khổ.” Đúng như Xuân Diệu đã từng nhận định, thơ của Tố Hữu chính là tiếng lòng của một nhà thơ có tình cảm lớn, lẽ sống lớn, niềm vui lớn. Tiêu biểu cho phong cách thơ ấy phải kể đến có lẽ chính là bài thơ Từ ấy:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải khắp muôn nơi
Đề hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời
Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ”.
Những năm 30 của thế kỉ XX, khi mà những nhà thơ lãng mạn vẫn đang luẩn quẩn với cảm giác cô đơn, bế tắc, sự tù túng, eo hẹp của cái tôi cá nhân mà chưa thể tìm thấy lối thoát thì Tố Hữu đã sớm giác ngộ lí tưởng của chủ nghĩa Mác-Lê Nin trên con đường “đi kiếm lẽ yêu đời” ấy. Nhà thơ cũng đã từng sống trong những băn khoăn, bế tắc, một chàng thanh niên đang tràn đầy nhiệt huyết của tuổi trẻ nhưng chẳng thể tìm được cho mình một con đường đúng đắn để giúp nước, cứu đời:
“Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước
Chọn một dòng hay để nước trôi xuôi”
Và nhà thơ đã chọn con đường cách mạng, để rồi chính mốc thời gian ấy là điểm nhấn quan trọng, là mốc son chói lọi dẫn đến những chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và tư tưởng trong cả sự nghiệp chiến đấu và sự nghiệp thơ sau này. Thơ Tố Hữu có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trữ tình chính trị, cảm hứng lãng mạn với khuynh hướng sử thi, đậm đà tính dân tộc.
Bài thơ “Từ ấy” được sáng tác năm 1938, xuất bản trong phần“Máu và hoa” ở tập thơ “Từ ấy”- một trong những tập thơ tiêu biểu nhất làm nên tên tuổi của Tố Hữu, cũng là tập thơ đầu tay thể hiện những cảm xúc mới mẻ khi mới bắt đầu bước vào con đường hoạt động cách mạng.
Tố Hữu qua những sáng tác của mình đã thể hiện được những tình cảm lớn, chứ không phải tình cảm riêng tư nhỏ bé của con người trong những mối quan hệ đời thường. Nhà thơ say mê ca ngợi tình cảm công dân, tình đồng chí, tình yêu quê hương, đất nước. Lẽ sống trong thơ Tố Hữu cũng là lẽ sống lớn cho cuộc đấu tranh chung của dân tộc, niềm vui trong thơ Tố Hữu cũng là niềm vui lớn của dân tộc, niềm vui sôi nổi, hân hoan, tươi sáng, rực rỡ nhất.
Bắt gặp lí tưởng của cách mạng, người trí thức ấy như bừng tỉnh khỏi cái tôi nhỏ bé, của những suy nghĩ quẩn quanh, xua tan đi đám mây u ám của tư tưởng tiểu tư sản:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim”
“Từ ấy” như là một lời khẳng định, nhấn mạnh mốc thời gian quan trọng trong cuộc đời người chiến sĩ. “Từ ấy”, nhà thơ, người chiến sĩ yêu nước, người thanh niên trẻ tuổi với niềm nhiệt huyết sôi nổi, tràn trề đã thoát ra khỏi vòng quanh quẩn:
“Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời
Vẩn vơ mãi theo vòng quanh quẩn
Muốn thoát, than ôi, bước chẳng rời
Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước
Chọn một dòng hay để nước trôi”
Từ bóng đêm của cuộc đời, chân lí của Đảng, giống như ánh sáng rọi chiếu tâm hồn, làm thức tỉnh con người, thứ ánh sáng ấy chính là từ nguồn sáng bất diệt “mặt trời chân lí”. Hàng loạt các động từ mạnh “bừng”, “chói” cùng hình ảnh so sánh, ẩn dụ độc đáo “nắng hạ”, “mặt trời chân lí” đã thể hiện vai trò, tầm quan trọng cũng như sức mạnh to lớn của Đảng, làm bừng sáng cả trí tuệ, nhận thức và cả tình cảm của một con người.
Tố Hữu cũng đã từng ca ngợi Bác Hồ, lí tưởng mà Người mang lại giống như ánh mặt trời rực rỡ:
“Người rực rỡ như mặt trời cách mạng
Đêm tàn bay chập choạng dưới chân người”
Trong khi biết bao người trẻ cùng chăng lứa vẫn băn khoăn giữa nhiều lựa chọn thi Tố Hữu đã sớm giác ngộ được lí tưởng cách mạng. Điều này chứng tỏ nhà thơ là một người sáng suốt, tỉnh táo, chủ động đón nhận, vươn tới những điều tốt đẹp, hiểu được những lẽ đúng sai ở đời.
Tố Hữu không chỉ đơn thuần đón nhận ánh sáng của lí tưởng cách mạng bằng nhận thức mà ông còn mở rộng tâm hồn bằng một thứ tình cảm say mê, sôi nổi nhất, có hoa, có hương, có sắc lại còn rộn rã âm thanh “Rất đậm hương và rộn tiếng chim”.
Tâm hồn ấy đang tràn đầy tin yêu, tràn đầy nhiệt huyết của tuổi trẻ, đang ở độ căng tràn nhất của sức sống và niềm tin yêu vào cuộc đời. Trong “Nhớ đồng”, ta cũng bắt gặp một Tố Hữu với tâm hồn say sưa như thế:
“Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như con chim cà lơi
Say đồng hương nắng vui ca hát
Trên chín tầng mây bát ngát trời”
Có thể nói khổ thơ đầu trong bài thơ “Từ ấy” là một trong những khổ thơ hay nhất, lãng mạn nhất diễn tả niềm vui sướng của tác giả. Những hình ảnh ẩn dụ, so sánh độc đáo, sử dụng từ ngữ rất chính xác, giàu tính gợi hình, gợi cảm đã làm cho khổ thơ thêm phần xuất sắc và diễn tả thành công niềm vui sướng, hạnh phúc và sức mạnh mà ánh sáng của Đảng đã mang lại cho nhà thơ.
Như một lẽ tự nhiên khi đã giác ngộ được chủ nghĩa Mác-Lênin, bừng tỉnh bởi ánh sáng của Đảng, nhà thơ đã tự nhận thức được về hành động của mình:
“Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải khắp muôn nơi
Đề hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời”
Giọng thơ sôi nổi, điệp từ ở đầu câu, từ “buộc” thể hiện sự tự nguyện và sự tiếp nối ý thức một cách trực tiếp sau sự tự nguyện ấy, gắn bó với cuộc sống của nhân dân lao động, từ bỏ cái tôi cá nhân để hòa vào với cái chung của cộng đồng.
Giác ngộ cách mạng khiến Tố Hữu từ bỏ cái tôi cá nhân của giai cấp tiểu tư sản để hòa nhập với khối đời chung của nhân dân lao động, với “mọi người”, với”trăm nơi”, với “bao hồn khổ”. Lẽ sống của người cộng sản thấm thía sức mạnh của sự đoàn kết, gắn bó toàn dân ta cũng đã nhiều lần bắt gặp trong những sáng tác của biết bao chiến sĩ cùng thời, giống như Xuân Diệu:
“Tôi cùng xương thịt với nhân dân
Cùng đổ mồ hôi cùng sôi nước mắt
Tôi sống với cuộc đời chiến đấu
Của triệu người yêu dấu cần lao”
Khổ thơ cuối cùng khẳng định lại sự gắn bó của nhà thơ với tầng lớp nhân dân lao động, nhà thơ đã hoàn toàn từ bỏ cái tôi cá nhân để hòa nhập với cộng đồng:
“Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ”.
Các từ “con”, “em”, “anh” xuất hiện chỉ những cách xưng hô khác nhau, giọng thơ sôi nổi thiết tha, diễn tả tình cảm đầm ấm, gắn bó cùng với “vạn nhà”, “vạn kiếp phôi pha”, “vạn đầu em nhỏ”. Người chiến sĩ ấy đã thực sự sống trong lòng nhân dân, gắn bó với nhân dân, được nhân dân yêu thương, đùm bọc.
Bài thơ “Từ ấy” là những chuyển biến mới trong nhận thức về lí tưởng và lẽ sống của nhà thơ khi bắt gặp ánh sáng của cách mạng. Nhà thơ đã sử dụng hình ảnh thơ tươi sáng, giàu sức sống, biện pháp tu từ, ngôn ngữ thơ giản dị, giàu nhạc tính để thể hiện cảm xúc của chàng thanh niên trẻ may mắn thấy được cuộc sống mới, cuộc đời mới trong niềm hạnh phúc của tuổi trẻ. Đã trải qua bao năm nhưng bài thơ vẫn còn nguyên giá trị, vẫn giống như “bó hoa lửa lộng lẫy nồng nàn nở ra từ cuộc cách mạng vĩ đại của dân tộc”.
Với dàn bài chi tiết hướng dẫn phân tích bài thơ "Từ ấy" và những bài văn mẫu mà vieclam123.đưa ra trên đây. Hy vọng sẽ giúp các bạn hoàn thành tốt bài tập làm văn của mình. Chúc các bạn học tốt.
>> Tham khảo thêm:
Chia sẻ