1. Các tình huống kế toán thường gặp liên quan đến hóa đơn

1.1. Có tính thuế giá trị gia tăng cho hàng khuyến mại không?

Tình huống này thường đặt ra vấn đề đầy đủ như sau: đối với các hàng hóa khuyến mại của doanh nghiệp có phải tính thuế giá trị gia tăng hay không? Nếu có, quy trình xuất hóa đơn diễn ra như thế nào? Để đưa ra đáp án hợp lý cho tình huống này thì chúng ta cần căn cứ vào quy định của luật pháp về ngành kế toán. 

Cụ thể tại Thông tư số 64 do Bộ Tài chính ban hành năm 2013, Điểm 2.4a trong Phụ lục 4 về nội dung hướng dẫn dùng chứng từ, hóa đơn đối với những hàng hóa là hàng khuyến mãi, hàng mẫu, trưng bày, …  được quy định như sau: 

Các loại hàng hóa dùng cho mục đích quảng cáo, là hàng mẫu, thì cần phải được lập hóa đơn giá trị gia tăng theo quy định mà luật về xúc tiến thương mại đưa ra. Trên hóa đơn được lập đó có ghi rõ tên, số lượng. Ngoài ra, người lập cũng phải ghi rõ thông tin kèm theo là hàng không thu tiền. Tại phần Dòng thuế suất thuế giá trị gia tăng gạch chéo, không ghi nội dung trong đó. 

Dựa vào quy định hướng dẫn này thì hàng khuyến mại sẽ không phải tính thuế giá trị gia tăng.

1.2. Sản phẩm dùng nội bộ có phải lập hóa đơn giá trị gia tăng và nộp thuế?

Vẫn căn cứ vào nội dung tại Thông tư số 64 ở phụ lục 4, điểm 2.4 ban hành năm 2013 có quy định đối với hàng hóa, sản phẩm sử dụng trong nội bộ vẫn phải lập hóa đơn giá trị gia tăng hoặc có thể thay thế bằng hóa đơn bán hàng. Thông tin được ghi trên hóa đơn cũng cần ghi các nội dung đầy đủ giống như khi xuất hóa đơn cho khách hàng. 

Nếu như doanh nghiệp xuất hàng hóa ra phục vụ cho mục đích chính là để hoạt động kinh doanh, sản xuất được tiếp tục thì sẽ không cần xuất hóa đơn giá trị gia tăng. 

1.3. Không lập hóa đơn khi bán hàng thì xử phạt ra sao?

Để nối tiếp nội dung của thông tư số 10 ban hành vào năm 2014, Bộ Tài chính đã tiếp tục ban hành nội dung về việc xử lý đối với hành vi vi phạm hóa đơn. Thời hiệu thực hiện việc xử phạt này sẽ là một năm. Những trường hợp vi phạm dẫn tới gian lận hay trốn thuế hoặc thậm chí là nộp thuế chậm, khai thiếu thì thời hạn xử lý sẽ là 5 năm. 

1.4. Quên kê khai hóa đơn tháng trước do sơ suất có kê khai tháng sau được không?

Lấy cơ sở pháp lý trong Luật kế toán tại điều số 14 và 15 của Thông tư 219 ban hành năm 2013 bởi Bộ Tài chính, những trường hợp trốn thuế giá trị gia tăng đầu vào hoặc khấu trừ sót chứng từ, sót hóa đơn, chưa khấu trừ, kê khai chứng từ thì sẽ được bổ sung trong thời gian tối đa 6 tháng. 

2. Tình huống về hạch toán sổ sách kế toán

giả sử doanh nghiệp nhập Băng dính cuộn lớn, sau khi nhập về lại chia ra làm nhiều cuộn nhỏ để bán dễ hơn. Vậy tình huống này, doanh nghiệp sẽ cần hạch toán trên sổ kế toán như thế nào?

Khi nhập cuộn lớn, doanh nghiệp sẽ phải đặt mã hàng cho nhóm cuộn lớn đó, lấy đơn vị là cuộn và hạch toán TK 152. Cả cuộn được bán nguyên vẹn thì đối ứng là: Nợ TK 632 và Có TK 152. 

Trường hợp bán các cuộn nhỏ được tách từ cuộn lớn thì cần đặt mã cho từng cuộn nhỏ đó, đơn vị vẫn là cuộn để tránh nhầm giữa cuộn nhỏ với cuộn lớn. Đồng thời, doanh nghiệp cũng phải đưa ra quy định về các khoản như kích thước, trọng lượng đối với từng cuộn nhỏ để xác định rõ căn cứ tập hợp nhân công, sản xuất, khấu hao cuộn nhỏ đúng nghĩa là thành phần. 

Lúc này, hạch toán được thực hiện như sau: 

- Xuất cuộn băng dính lớn để sản xuất ra thành những cuộn nhỏ với Nợ TK 154 và Có TK 152. 

- Lập bảng tính giá thành, nhập kho thành phẩm: Nợ TK 155 và Có TK 154

- Chi phí phục vụ sản xuất gồm: Nợ TK 154 và Có TK (214, 242, 334)

3. Tình huống quên không nộp hóa đơn sau 1 năm trở đi

giả sử trong giai đoạn từ năm 2012 đến 2014, phía doanh nghiệp đang dùng hóa đơn giá trị gia tăng, tới năm 2015, doanh nghiệp lại quên không nộp mẫu số 6. Vậy liệu số thuế giá trị gia tăng đầu vào năm 2015 được khấu trừ? 

Trường hợp này được giải đáp như sau: Nếu vào năm 2014, công ty đạt được doanh thu là hơn 20 tỷ đồng thì năm 2015 vẫn được kê khai khấu trừ mà không phải nộp mẫu giấy 06. Trường hợp ngược lại, nếu như công ty đạt doanh thu nhỏ hơn 20 tỷ đồng nhưng lại quên không nộp lại bản mẫu số 06 thì sẽ cần kê khai theo phương pháp trực tiếp. Lúc này, thuế giá trị gia tăng đầu vào không được khấu từ, đổi lại, vẫn được tính trong khoản chi phí. Sang đầu năm 2016 mà doanh nghiệp nộp lại mẫu số 06 thì được kê khai khấu trừ tiếp.

4. Tổng hợp một số tình huống phổ thông khác thường gặp trong ngành kế toán

Tình huống 1: 

Doanh nghiệp đang sở hữu một tòa văn phòng. Doanh nghiệp giữ lại 20% và cho thuê 80%. Vậy tòa nhà này được hạch toán thế nào? 

Câu trả lời đó là hạch toán tòa nhà theo diện bất động sản đầu tư.

Tình huống 2: 

Doanh nghiệp đang sở hữu một tòa nhà. Cách doanh nghiệp sử dụng tòa nhà này như sau: vừa sử dụng vừa cho thuê, đồng thời chính doanh nghiệp cũng cung cấp dịch vụ bảo dưỡng an ninh cho tòa nhà. Vậy trong trường hợp này, tòa nhà được phân loại vào loại bất động sản đầu tư.

 Tình huống 3: 

Tài liệu kế toán trong một công ty hoạt động về đầu tư bất động sản có các số liệu được ghi chép như sau:

(1) Ngày x: công ty mua bất động sản là một tòa nhà sử dụng vào mục đích cho thuê. Tòa nhà được mua với giá 150 tỷ đồng, chưa tính thuế giá trị gia tăng. Thanh toán tiền mua bằng phương thức trả chậm trong vòng hai năm. Cùng là tòa nhà này, nếu như công ty trả tiền ngay thì sẽ chỉ cần thanh toán số tiền là 132 tỷ đồng. Tiền thuế giá trị gia tăng có thể trả trong thời gian 6 tháng kể từ khi mua nhà.

(2) Ngày y, công ty chuyển một công trình đã hoàn thành sang dạng bất động sản đầu tư. Giá thành của tòa nhà sau khi hoàn thiện là 900 triệu đồng. 

(3) Ngày z, ban lãnh đạo của công ty đã đưa ra quyết định về việc sẽ chuyển tất cả khu đất A. Khu đất này được giao cho công ty quản lý, dùng trong thời gian 50 năm, diện tích 3 nghìn ha. giá của khu đất là 900 tỷ đồng, trong quá trình sử dụng đã hao mòn 36 tỷ đồng. Khu đất được chuyển để thành dạng bất động sản đầu tư khi cho một công ty khác thuê lại trong vòng 30 năm.

(4) Ngày t, công ty quyết định bán tòa Á cho một công ty kiểm toán, kế toán. Giá bán nhà A là 150 tỷ đồng, chưa tính thuế giá trị gia tăng 10%. Điều kiện là công ty cần sơn lại tất cả toà A trước khi bàn giao cho đơn vị mua cũng như cải tạo một số điểm sao cho tòa A phù hợp với hình thức của văn phòng làm việc. Tất cả mọi chi phí sửa sang lại được giao cho một đơn vị xây dựng khác với chi phí là 65 triệu đồng, thanh toán chuyển khoản sau 1 tuần. 

Nguyên giá 900 tỷ đồng hao mòn 7,5 triệu đồng. Phương pháp kế toán mà công ty thực hiện là kê khai thường xuyên. 

Như vậy, bài viết đã chia sẻ tới bạn đọc các tình huống kế toán thường gặp. Hy vọng rằng qua bài viết này, chúng ta có thể mở rộng, tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm và kiến thức chuyên ngành kế toán cho mình.