1. Bit là gì? Những thông tin thú vị về bit có thể bạn chưa biết

1.1. Bit là gì?

Bit không phải là thuật ngữ đầy đủ, đây là cách viết tắt của cụm từ “Binary digit”. Bit là một đơn vị đo được sử dụng trong công nghệ thông tin và truyền thông dữ liệu. Khác với những đơn vị đo vật lý thông thường, bit được sử dụng để đo lường thông tin trong một hệ thống – thứ mà mắt thường không thể nhìn thấy được.

Người ta cũng sử dụng bit để biểu thị thông tin trong máy tính, trong đó mỗi bit sẽ biểu hiện ở dạng chữ số nhị phân 0 hoặc 1. Trạng thái tắt hoặc mở của cổng lý luận sử dụng trong mạch điện tử cũng được biểu thị bằng bit. Ngoài ra, dung lượng của RAM, USB, thẻ nhớ hoặc bộ nhớ khác như ổ cứng cũng có thể được tính bằng bit.

1.2. Hệ điều hành Windows 32-bit và 64-bit

Hiện nay, Microsoft đang cung cấp 2 phiên bản hệ điều hành Windows là phiên bản 32-bit và phiên bản 64-bit. Tuy nhiên,ở thời điểm mới được ra mắt, CPU của máy tính chỉ có khả năng hoạt động với hệ số nhị phân 16 bit. Sau này người ra phát minh ra bộ xử lý 32 bit để máy tính có thể làm việc với các số nhị phân 32 bit. Cho đến nay, bộ xử lý cao nhất trong các máy tính phổ thông là 64 bit, tương đương với khả năng làm việc cùng các số hệ nhị phân 64 bit.

Phiên bản 32-bit chỉ nên sử dụng cho những nhu cầu thông thường của người dùng văn phòng. Đối với bạn có nhu cầu sử dụng các phần mềm đồ họa nặng (Photoshop, AutoCAD…) hoặc chơi game nặng, đồ họa cao cấp thì nên sử dụng hệ phiên bản điều hành Windows 64-bit.

Vậy làm thế nào để biết chiếc máy tính bạn đang sử dụng chạy hệ phiên bản hệ điều hành 32-bit hay là 64-bit?

Cách kiểm tra rất đơn giản. Bạn chỉ cần nhấp chuột vào công cụ tìm kiếm hình chiếc kính lúp trên thanh Taskbar, sau đó nhập vào cụm từ “System Information”. Tiếp theo, bạn nhấn chọn vào app “System Information” hiện lên đầu tiên trên kết quả tìm kiếm.

Trong giao diện System Information, bạn nhấn chọn System Summary để xem thông tin hệ thống của máy tính. Khi bảng thông tin hệ thống hiện lên, bạn hãy hạ tầm nhìn xuống và tìm kiếm dòng “System Type”, tại đó sẽ hiển thị thông tin về phiên bản hệ điều hành mà máy tính đang sử dụng.

Nếu tại dòng “System Type” hiển thị là “x64 based PC” thì máy tính của bạn đang sử dụng phiên bản hệ điều hành 64-bit. Nếu tại đó hiển thị là “x86 based PC” thì phiên bản hệ điều hành mà máy tính của bạn đang sử dụng là phiên bản 32-bit.

Cách thứ hai để kiểm tra phiên bản hệ điều hành mà máy tính đang sử dụng đó là bạn truy cập vào ổ C. Nếu trong đó bạn tìm thấy thư mục “Program Files (x86)” thì phiên bản hệ điều hành mà máy tính sử dụng là phiên bản 64-bit. Ngược lại, máy tính của bạn đang sử dụng phiên bản hệ điều hành 32-bit.

2. Byte là gì? Byte được sử dụng khi nào? Bit được sử dụng khi nào?

2.1. Byte là gì?

Byte cũng là một đơn vị đo được sử dụng khi chúng ta đề cập đến dữ liệu được lưu trữ trong bộ nhớ của máy tính. Theo quy ước, 1 byte sẽ tương đương với 8 bit, vì vậy byte có thể được biểu diễn bằng 256 giá trị khác nhau. Hay nói cách khác, bạn có thể sử dụng một số bất kỳ trong dãy số từ 0 đến 256 để biểu thị 1 byte. Cũng theo quy ước, 1 byte có thể biểu hiện tối đa 256 trạng thái của thông tin.

2.2. Byte được sử dụng khi nào? Bit được sử dụng khi nào?

2.2.1. Cách sử dụng bit và byte

Như đã giới thiệu trong phần mô tả thông tin về bit, bit được sử dụng trong truyền thông dữ liệu, nghĩa là tốc độ truyền tải của dữ liệu trong thiết bị lưu trữ và mạng viễn thông được biểu hiện bằng bit. Một ví dụ dễ hình dung nhất cho công dụng của bit đó là đo tốc độ băng thông của internet, chẳng hạn mạng internet có tốc độ kết nối 150Mbps hay 300Mbps.

Ngoài ra, người ta còn sử dụng bit để biểu thị cho tốc độ và khả năng tính toán của CPU. Hay nói cách khác, số lượng bit mà máy tính có thể xử lý tại một thời điểm.

Trong đồ họa người ta cũng sử dụng bit để làm thước đo. Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua cụm từ game 8-bit. Đó là những game có chất lượng đồ họa thấp. 8-bit ở đây được sử dụng để chỉ số lượng bit được sử dụng trong kỹ thuật đồ họa, phản ảnh độ sắc nét của hình ảnh. Số lượng bit càng lớn thì kích thước của tệp hình ảnh đồ họa càng lớn.

Số lượng bit cũng thể hiện màu sắc của hình ảnh. Ảnh JPEG có bit depth ở mức giới hạn là 8 bit, nghĩa là tối đa hiển thị được 256 cấp độ màu sắc và tông màu. Trong khi đó ảnh RAW có bit depth tối đa là 16 bit, nâng tổng số mức độ màu sắc và tông màu có thể hiển thị lên mức 65.536. Nếu chỉ xét riêng về màu sắc, hình ảnh 8 bit có thể chứa được tối đa là 16.000.000 màu, trong khi đó con số này đối với hình ảnh 16 bit là 28.000.000.

Trong khi đó, byte là đơn vị đo lường giúp người xem hình dung được một cách tương đối về dung lượng của thiết bị lưu trữ thông tin, như là RAM, ổ cứng hoặc các thiết bị lưu trữ thông tin di động (Ổ cứng ngoài, USB, thẻ nhớ).

2.2.2. Quy đổi từ bit sang byte

Theo quy ước thì 8 bit sẽ gộp thành 1 byte, vì vậy chỉ cần lấy số bit chia cho 8 thì bạn sẽ được số byte quy đổi tương ứng. Ví dụ 1GB sẽ được quy đổi thành 0,125GB hoặc 125MB. Tại Hàn Quốc, tốc độ mạng 4G LTE Cat 6 hiện nay đã đạt đến mức 300Mbps. Như vậy, theo cách quy đổi trên thì tốc độ mạng 4G LTE Cat 6 tối đa có thể đạt đến 37,5 MBps.

Có một lưu ý mà bạn cần phải ghi nhớ khi quy đổi từ bit sang byte hoặc ngược lại đó là tránh quy đổi khác hệ, có nghĩa là cả hai số đo phải được tính trên hệ thập phân hoặc hệ nhị phân.

Hy vọng với những thông tin được cung cấp trong bài viết trên đây đã giúp bạn có sự hình dung rõ ràng hơn bit là gì và giúp bạn phân biệt được sự khác nhau trong khái niệm cũng như cách sử dụng của bit và byte. Bạn cũng có thể chuyển đổi dễ dàng từ bit sang byte và ngược lại thông qua quy ước được giới thiệu trong bài viết. Bit là khái niệm cơ bản nhất là những người theo học ngành công nghệ thông tin và truyền thông dữ liệu cần phải nắm rõ.