1. Đôi nét về ngành vật lý y khoa

1.1. Vật lý y khoa là gì?

Vật lý y khoa là chuyên ngành ứng dụng khoa học và các kiến thức vật lý, quy luật, hiện tượng cũng như các nguyên lý sinh học, y học để hỗ trợ chăm sóc sức khoẻ cộng đồng. Ngành vật lý y khoa chủ yếu tập trung nghiên cứu và áp dụng những đặc tính của bức xạ ion hoá trong chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân.

Hay nói cách khác, vật lý y khoa chính là cầu nối giữa khoa học vật lý và y học y tế. Và các nhà vật lý y khoa là trung gian, là cầu nối bác sĩ với những tiến bộ khoa học công nghệ trong lĩnh vực y học. Trong đó, nhà vật lý y khoa là tên gọi đối với những người nắm giữ chức danh kỹ sư, cử nhân, thạc sĩ hoặc tiến sĩ vật lý y khoa đã qua đào tạo và có bằng cấp, chứng chỉ tương ứng.

1.2. Lĩnh vực cốt lõi của vật lý y khoa

Các nhà vật lý y khoa dựa trên những cơ sở kiến thức được học, kinh nghiệm cá nhân để chuyển hoá công nghệ - kỹ thuật trong y khoa, đặc biệt chú trọng vào ba lĩnh vực chính của vật lý y khoa như sau:

1.2.1. Chẩn đoán hình ảnh

Đối với việc chẩn đoán hình ảnh, trước tiên cần kiểm tra và đảm bảo chất lượng ghi hình chẩn đoán như X - quang, CT, IMR, siêu âm. Nhà vật lý y khoa sẽ đảm bảo an toàn khi sử dụng các bức xạ cho bệnh nhân, cũng như kiểm soát liều lượng theo từng đối tượng. Các máy chẩn đoán hình ảnh được nâng cao chất lượng về mặt kỹ thuật, vừa đảm bảo an toàn cho người bệnh, vừa cho ra kết quả chẩn đoán chính xác hơn.

Xem thêm: Kỹ thuật hình ảnh y học là gì - Tìm hiểu thông tin về ngành học

1.2.2. Xạ trị

Xạ trị là một thành công lớn của vật lý y khoa, giúp các bệnh nhân ung thư kéo dài tuổi thọ. Các bác sĩ sẽ lập kế hoạch điều trị theo thời gian cũng như liều lượng tuỳ vào tình trạng bệnh nhân. Sau khi kiểm tra đầy đủ chất lượng các thiết bị xạ trị thì bắt đầu thiết lập các chùm tia bức xạ chính xác nhất để loại bỏ hoặc ức chế một số tế bào ung thư.

1.2.3. Y học hạt nhân

Y học hạt nhân là một bậc cao hơn, kết hợp chẩn đoán hình ảnh và xạ trị, sử dụng chất phóng xạ để chữa trị cho bệnh nhân. Các thiết bị chẩn đoán y học hạt nhân như PET, SPECT, PET/CT, SPECT/CT. Y học hạt nhân chính là phương pháp X - quang từ bên trong giúp quản lý, chẩn đoán, điều trị và nghiên cứu một số căn bệnh hiểm ác.

2. Chương trình đào tạo và phân cấp chuyên môn

2.1. Chương trình đào tạo

Các nhà vật lý y khoa cần được đào tạo ở bậc cao học theo thông lệ quốc tế. Có nghĩa là họ đã được trang bị toàn bộ những kiến thức, những môn khoa học cơ bản tương đương tốt nghiệp đại học. Sau đó, họ sẽ được tham gia vào các khoá học đào tạo vật lý y khoa trong vòng 1-2 năm.

Muốn trở thành nhà vật lý y khoa lâm sàng có trình độ thì cần học thêm chuyên khoa vật lý y khoa lâm sàng, tương đương với đào tạo bác sĩ theo một trong ba khía cạnh chính: chẩn đoán, xạ trị hoặc y học hạt nhân. Chương trình này kéo dài tiếp theo trong vòng 1-2 năm. Đặc biệt, các thạc sĩ, tiến sĩ thuộc các khối ngành kỹ thuật khác muốn tham gia vào chuyên ngành vật lý y khoa lâm sàng bắt buộc phải học một khoá bổ túc về vật lý y khoa cùng một số kiến thức y học khác.

2.2. Nhiệm vụ tập trung chính

Sau khi được trang bị đầy đủ các kiến thức cần thiết thì các nhà vật lý y khoa cần có khả năng áp dụng những kiến thức này kết hợp với tiến bộ khoa học, công nghệ để tập trung vào các nhiệm vụ cốt lõi của chuyên ngành vật lý y khoa như sau:

- Thiết kế lắp đặt, thiết lập các kỹ thuật, vận hành thử, nghiệm thu và bảo trì thiết bị;

- Đảm bảo an toàn khi dùng bức xạ cho bệnh nhân, nhân viên thực hiện và những người xung quanh;

- Tiến hành đo liều lượng bức xạ phù hợp cho bệnh nhân;

- Tối ưu hoá về mặt vật lý, thủ tục y tế;

- Chịu trách nhiệm quản lý chất lượng đối với các khía cạnh vật lý và kỹ thuật;

- Thiết lập ê kíp làm việc với các chuyên gia lâm sàng.

3. Cơ hội và vị trí việc làm ngành vật lý y khoa

3.1. Lĩnh vực dịch vụ lâm sàng

Đầu tiên, các nhà vật lý y khoa có thể làm về dịch vụ lâm sàng với trách nhiệm liên quan đến xạ trị và chẩn đoán hình ảnh. Nhà vật lý y khoa ở đây sẽ được gọi là bác sĩ vật lý trị liệu có vai trò lên kế hoạch xạ trị, thử nghiệm, chuẩn hoá số liệu và xử lý các vấn đề xảy ra đối với máy xạ trị. Đồng thời họ cũng có vai trò quan trọng chẩn đoán hình ảnh, bắt buộc kiểm soát chất lượng, vận hành sau khi mua và lắp đặt máy móc. Với khía cạnh việc làm này thì bạn có thể ứng tuyển tại các vị trí kỹ sư y vật lý  tại các bệnh viện, trung tâm y tế, đặc biệt là các khoa xạ trị ung thư.

3.2. Lĩnh vực an toàn bức xạ

Các bức xạ nếu thiết lập sai về mặt kỹ thuật có thể là mối nguy hiểm đối với tính mạng của con người. Vì thế, chúng ta cần phải có một bộ phận đảm bảo an toàn bức xạ với những người có chuyên môn trong mảng này. Họ sẽ đo đạc, tính toán các liều lượng khi sử dụng nguồn phóng xạ hoặc bảo trì, bảo dưỡng các linh kiện, máy móc để hệ thống thiết bị y tế hoạt động ổn định. Đây chính là các kỹ sư vật lý y khoa về an toàn xạ trị tại bất kỳ cơ sở y tế nào.

3.3. Lĩnh vực nghiên cứu và phát triển

Vật lý y khoa hiện nay đã đi vào ổn định nhưng vẫn cần nghiên cứu và phát triển thêm để có thể chữa trị được triệt để những căn bệnh quái ác hoặc ung thư giai đoạn cuối. Vật lý y khoa phát triển cũng kéo theo sự phát triển của y học, giúp bảo vệ sức khoẻ cộng đồng tốt hơn, tạo ra một tương lai tốt đẹp. Với lĩnh vực này bạn có thể làm việc tại các cơ quan nghiên cứu, các tổ chức liên quan đến vật lý y khoa hoặc khoa học sức khoẻ con người.

3.4. Lĩnh vực giảng dạy

Sinh viên sau khi tốt nghiệp bậc thạc sĩ, tiến sĩ thì có thể giảng dạy tại các trường đại học hoặc hệ đào tạo sau đại học chuyên ngành vật lý y khoa. Bên cạnh đó, bạn có thể tổ chức dạy học các khoá ngắn hạn, khoá bổ túc đối với nhân viên y tế, kỹ thuật viên vận hành thiết bị y tế hoặc làm diễn giả trong các buổi hội thảo về vật lý y khoa nữa nhé.

Tóm lại, vật lý y khoa chính là áp dụng những tiến bộ về khoa học, vật lý áp dụng cho y tế cụ thể là chẩn đoán, xạ trị và y học hạt nhân. Đọc đến đây, vieclam123.vn tin rằng bạn đã hiểu được chính xác vật lý y khoa là gì đồng thời đã có cho mình những quyết định ngành nghề với các vị trí việc làm của vật lý y khoa ở trên nhé.