Xuân Diệu là một trong những gương mặt nổi bật nhất của phong trào thơ mới. Rất nhiều tác phẩm của ông được trích giảng trong chương trình sách giáo khoa như “Vội vàng”, “thơ duyên”, “đây mùa thu tới”. Trong số những tác phẩm đó, không thể không kể tới bài thơ Vội vàng, là một trong những bài thơ thành công nhất của ông hoàng thơ tình. Ở bài viết dưới đây hãy cùng Vieclam123.vn tìm hiểu và phân tích bài thơ Vội vàng nhé!
MỤC LỤC
- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm:
+ Tác giả: Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ tiêu biểu trong nền thơ mới Việt Nam, giai đoạn 1932-1945. Được mệnh danh là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới, hồn thơ mang một sức sống mãnh liệt, ngôn ngữ thơ có sự cách tân táo bạo, thể hiện một phong cách thơ độc đáo.
+ Tác phẩm: “Vội vàng” được rút trong tập “Thơ thơ” (1938), là thi phẩm kết tinh vẻ đẹp thơ Xuân Diệu giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám.
- Bố cục: Bài thơ có tổng cộng 39 câu thơ, có thể được chia làm 3 phần:
+ Phần 1: 13 câu thơ đầu: Tình yêu cuộc đời tha thiết của nhà thơ
+ Phần 2: 17 câu thơ tiếp theo: Tâm trạng băn khoăn của tác giả về tuổi trẻ và dòng chảy thời gian.
+ Phần 3: 9 câu cuối: Tuyên ngôn về lẽ sống của Xuân Diệu.
- Nhan đề: “Vội vàng”: chứa đựng một tâm thế sống, đồng thời cũng là một triết lý sống.
“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.”
+ Ngay từ đầu bài thơ ta đã thấy được cái “tôi” của ông hoàng thơ tình yêu, cái tôi khao khát có thể “tắt nắng đi”, cái tôi muốn “buộc gió lại”. Những ước muốn phi lí đó càng chứng tỏ tình yêu thiên nhiên mãnh liệt của nhà thơ, chỉ muốn “cho màu đừng nhạt nữa”, “cho hương đừng bay đi”.
=> Xuân Diệu muốn thay đổi quy luật của đất trời, quy luật của thời gian, làm mọi thứ ngừng lại để có thể lưu giữ được những điều tuyệt vời nhất.
=> Không phải ai cũng có được một mong muốn mãnh liệt như vậy, cái tôi cá nhân đã thể hiện rất rõ ngay trong những vần thơ đầu tiên, đó là cái tôi của tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, khao khát được thưởng thức cái đẹp một cách trọn vẹn.
“Của ong bướm này đây tuần trăng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si.”
+ Hình ảnh xuất hiện trong những câu thơ tiếp theo vô cùng đẹp đẽ, đó là vẻ đẹp của mùa xuân, của ong bướm, của hoa cỏ đồng nội, của những chồi non xanh tràn đầy sức sống. Vẻ đẹp của thiên nhiên đang ở thời kì viên mãn nhất, đẹp đẽ nhất, đua nhau khoe sắc, dâng hiến vẻ đẹp cho đời.
+ Nghệ thuật điệp từ “này đây” “của”, phép liệt kê đã góp phần khơi gợi, vẽ lên một bức tranh xuân tràn đầy sức sống.
“Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;
Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”
+ Mỗi sáng sớm thức dậy, bắt đầu một ngày mới bằng thứ ánh sáng dịu dàng, niềm vui niềm hạnh phúc ngập tràn.
+ Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “tháng giêng ngon như một cặp môi gần” đầy sáng tạo, mới mẻ, thú vị, gợi lên vẻ đẹp của tuổi trẻ trong con mắt của ông hoàng thơ tình yêu.
+ Hai câu thơ cuối gợi lên niềm vui, niềm hân hoan của nhà thơ. Chính bởi sự hân hoan đó và nhận thức được dòng chảy của thời gian nên ông vẫn luôn muốn sống vội vàng, để kịp tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp đó, bởi nhà thơ sẽ không “chờ nắng hạ mới hoài xuân”
“Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,”
+ Nhà thơ sống “vội vàng” bởi ông hiểu quy luật dòng chảy của thời gian “xuân đang đến nghĩa là xuân đang qua/Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già”
“Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại.”
+ Giọng thơ sôi nổi như dòng chảy tự mạch nguồn tuôn ra, nhà thơ đã liệt kê hàng loạt cặp từ đối lập “tới-qua”, “non-già”, “hết-mất”, “rộng-chật”, sự vô hạn đối với sự hữu hạn, sự tuần hoàn đối lập với sự không thể quay trở lại. Mùa xuân của đất trời có thể trở lại nhưng tuổi trẻ của mỗi người chỉ có một trong đời, một khi đã đi qua thì không thể nào quay lại được nữa. Chính vì vậy, mà nhà thơ luôn trong trạng thái tiếc nuối, tiếc nuối vẻ đẹp của mùa xuân cũng như tiếc cho thời thanh xuân đẹp đẽ nhất của một đời người:
“Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời;
Mùi tháng, năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt...
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?
Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa...
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm,”
+ Nhà thơ nhìn thấy cuộc sống đều ít nhiều mang bi kịch của thời gian “mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi/Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt”. Niềm tiếc nuối thời gian, lo lắng độ phai tàn không chỉ có ở nhà thơ mà nó dường như còn là tâm tư, nỗi niềm của vạn vật khi cơn gió phải hờn “vì nỗi phải bay đi”, chim dứt tiếng reo thi vì sợ “độ phai tàn sắp sửa”.
+ Mở rộng: Nguyễn Trãi xưa từng quan niệm về thời gian, tuổi trẻ của con người:
“Xuân xanh chưa dễ hai phen lại
Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên”
(bài số 3)
Đây là những nỗi niềm ham sống, ham thời trẻ, tiếc nuối thời gian của những người nghệ sĩ có tâm hồn yêu đời tha thiết.
"Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
+ Mở đầu bài thơ là cái tôi hăm hở thì đoạn kết bài cũng là một sự hòa nhập, đồng điệu với thời gian, sống mãnh liệt, sống hết mình, sống nồng nàn, sống say mê với đời.
+ Nghệ thuật điệp từ “ta muốn ôm”. “ta muốn riết”, “ta muốn say”, “ta muốn thâu”, thể hiện sự khao khát, sự rạo rực muốn được sống trọn vẹn cùng vẻ đẹp thiên nhiên, đất trời.
+ Khao khát ấy đã trở nên mãnh liệt, dồn dập hơn ở những câu thơ cuối, nhà thơ muốn chiếm hữu vẻ đẹp ấy, muốn giữ cho riêng mình mùa xuân của tuổi trẻ “hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi”
- Tổng kết về nội dung và nghệ thuật:
+ Nội dung: Bài thơ thể hiện sức sống mãnh liệt, quý trọng từng giây phút của tuổi trẻ được sống, được tận hưởng cuộc đời.
+ Nghệ thuật: Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí luận và cảm xúc, nhịp điệu thơ sôi nổi, ngôn ngữ thơ giàu sức biểu đạt, hình ảnh thơ độc đáo, mới lạ.
Được mệnh danh là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới, nhà thơ Xuân Diệu đã thổi một luồng gió mới vào thơ ca Việt Nam giai đoạn 30-45. Trong khi hầu hết các thi sẽ còn đang u uất với nỗi “sầu vạn kỷ”, “sầu thiên thu” thì ông hoàng thơ tình lại rạo rực tình yêu tha thiết với cuộc sống và khao khát kéo dài thời gian hữu hạn. Một trong những tác phẩm thể hiện rõ nhất triết lý sống của nhà thơ Xuân Diệu chính là bài thơ “ Vội vàng”.
Ngay từ những câu đầu tiên của bài thơ. Xuân Diệu đã vẽ ra một thiên đường trên mặt đất, với thiên nhiên đẹp đẽ đến mê hồn người. Có lẽ vì mê say quá, mà thi sĩ nảy ra những ý định vô cùng táo bạo “ tắt nắng”, “buộc gió” để níu giữ vẻ đẹp của thiên nhiên trong giai đoạn tràn trề nhựa sống. Từ “tôi” được nhắc lại hai lần, phá tan đi cái ta chung trong thơ trung đại, thể hiện những quan điểm riêng, những triết lý nhân sinh riêng của nhà thơ”mới nhất trong cách nhà thơ mới”. Nhà thơ muốn giữ nguyên hương, nguyên màu, muốn thời gian bớt chảy trôi để cuộc sống luôn trong khoảnh khắc đẹp nhất, thể hiện niềm khát khao được nắm giữ, chinh phục tạo hóa. Chỉ với bốn câu đầu cô đọng, súc tích, ngắn gọn, người đọc có thể thấy được ý thức về thời gian trôi qua nhanh chóng của nhà thơ Xuân Diệu.
Nhịp thơ ở những đoạn tiếp theo trở nên nhanh và vội vàng hơn, vẽ lên một bức tranh thiên nhiên đang độ xuân sắc, tươi đẹp nhất.
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm thần vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần
Với cách sử dụng điệp từ này đây đến tận 5 lần, người đọc cảm tưởng như nhà thơ đang đứng giữa thiên nhiên đẹp tươi nhất của tháng giêng để vẽ ra một thiên đường trần gian căng tràn nhựa sống. Nhịp thơ trở nên nhanh gấp hơn rất nhiều so với bốn câu thơ đầu tiên. Thiên nhiên được miêu tả một cách chi tiết hơn, là một vườn xuân sống động về âm thanh và ánh sáng. Đây là thời gian “tuần tháng mật” của ong bướm, là thời gian phục sinh của cỏ cây sau mùa đông giá lạnh. Với cách sử dụng từ láy, từ ghép linh hoạt, Xuân Diệu đã gợi lên một bức tranh có cả hương thơm, có cả vị ngọt, có sắc xuân tươi đẹp, mùa của sự sinh sôi, trưởng thành.
Hình ảnh ánh sáng là hình ảnh khiến cho bức tranh trở nên bừng sáng. Ánh sáng được nhân cách hóa “ chớp hàng mi” làm không gian vốn dĩ đã rất khoáng đạt lại càng trở nên sáng sủa, rực rỡ hơn. Thông thường, trong văn học trung đại, vẻ đẹp của thiên nhiên thường là quy chuẩn cho những nét đẹp của con người. Sang đến thơ hiện đại, vẻ đẹp của con người chính lại chính là chuẩn mực đẹp nhất. Đã hơn một lần, Xuân Diệu nhắc đến hình ảnh của “hàng mi”. Trước đây, ông cũng đã từng viết “Lá liễu dài như một nét mi”. Ở “Vội vàng”, ánh sáng “chớp hàng mi” khiến cho phông nền bức tranh trở nên sáng sủa hẳn lên. Với cái nhìn của một con người yêu cuộc sống tha thiết, trước thiên nhiên đó, “thần Vui hằng gõ cửa” để báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Thấy cuộc sống tươi đẹp quá, viên mãn quá, xuân sắc quá! Khi con người còn rất trẻ trung và tràn đầy nhiệt huyết, thiên nhiên rực rỡ, tràn đầy sức xuân, chắc hẳn, cuộc sống này đúng nghĩa là một “thiên đường trên mặt đất” rồi!
Ở hai câu tiếp theo, người đọc thầy một hình ảnh so sánh vô cùng độc đáo “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”. Tính từ “ngon”, hình ảnh so sánh “cặp môi gần” là những thi liệu vô cùng táo bạo. Yêu thiên nhiên quá, cảm tưởng như nhà thơ, muốn riết chặt lấy tất cả những gì thuộc về thời gian này, giống như muốn đặt một nụ hôn thật nồng cháy lên đôi môi đỏ mọng của một người thiếu nữ đẹp. Lại một lần nữa vẻ đẹp của con người làm chuẩn mực cho những vẻ đẹp của thiên nhiên. Đây là một trong những ý tưởng thơ rất mới, rất phương Tây, thể hiện cái "tôi" đặc trưng của thi nhân trong tác phẩm.
Mùa xuân tươi đẹp làm cho thi nhân thấy vô cùng vui sướng hân hoan. Nhưng đi kèm với sự hân hoan ấy là ý thức về sự trôi chảy của thời gian. Ngay đang giữa mùa xuân nhưng nỗi “hoài xuân” đã bắt đầu. Chẳng cần phải đợi đến khi hạ tới, vì có bắt đầu, ắt sẽ có kết thúc, đó chính là quy luật của thời gian.
Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân
Giữa độ xuân sắc đẹp tươi nhất, nhưng ý thức được sự trôi chảy của thời gian vô thủy vô chung, nên “tôi” phải sống gấp, sống “vội vàng một nửa”.
Xuân đang tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
Lòng tôi rộng nhưng khoảng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Những người yêu thơ Xuân Diệu chắc hẳn sẽ hiểu rằng, không chỉ riêng trong “Vội vàng”, ông hoàng thơ tình mới bắt đầu có những ý niệm về thời gian hữu hạn ở trong thơ. Trong bài thơ “Giục giã” Xuân Diệu đã từng viết
Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt
Những vườn xưa đoạn tuyệt dấu hài
Gấp đi em anh rất sợ ngày mai
Đời trôi chảy lòng ta không vĩnh viễn
Thời gian trôi đã trở thành quy luật. Mùa xuân ở đoạn thơ này không phải chỉ là mùa xuân của thiên nhiên, đất trời mà còn là mùa xuân của tình yêu, của tuổi trẻ. Mùa xuân sau của thiên nhiên có thể vẫn trở về theo vòng tuần hoàn của vũ trụ nhưng mùa xuân tuổi trẻ sẽ một đi không trở lại như dòng nước chảy xuôi chiều. Cảm giác rạo rực, sung sướng ban đầu vẫn còn đó, nhưng lại đi cùng với sự băn khoăn, day dứt, khi ý thức được rằng, mùa xuân đang đến thật đấy, nhưng lúc nó đến cũng sẽ là lúc nó trôi đi và không trở lại nữa. Thời gian vô hình nhưng có sức bào mòn ghê gớm, ngày hôm nay đang tới nhưng cũng có nghĩa là nó đang đi. Dù cho lòng người có rộng rãi đến như thế nào, thời trẻ cũng chỉ như phù du trôi qua nhanh chóng.
Cảnh vật như được thổi hồn người vào trong đó:
Cơn gió xinh rì rào trong lá biếc
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi
Chim rộn ràng bỗng dứt tiếng reo thi
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa
"Phải chăng" là một dạng câu hỏi tu từ, là tác giả đang tự vấn chính mình, có phải những vật tưởng như vô giác kia, cũng có ý niệm về sự trôi chảy của vòng thời gian vô thủy vô chung. Giữa thời điểm huy hoàng nhất, mầm mống của sự phai tàn đã bắt đầu xuất hiện. Không có gì là vĩnh cửu cả, tất cả rồi sẽ phai tàn theo quy luật chung của tạo hóa. Và tất nhiên, con người, tuổi trẻ, tình yêu cũng không nằm ngoài những quy luật ấy.
Truy cập vieclam123.vn và tìm lớp dạy kèm mới nhất ngay để có cơ hội nhận lớp gia sư ngay bây giờ.
Với nhịp thơ dày ngắn xen kẽ cùng với cách sử dụng điệp từ “ta muốn” Xuân Diệu đã bộc lộ tình yêu cuộc sống tha thiết, và sống “vội vàng” để tận hưởng thời gian xuân sắc nhất của chính mình. Các động từ mạnh được sử dụng một cách thuần thục theo cấp độ tăng tiến: ôm, riết, thâu… Những năm tháng tươi đẹp nhất chỉ có thời, do đó, cần phải tận hưởng và sống cho thực sự trọn vẹn.
Ta muốn ôm cả sự sống đang bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một chiếc hôn nhiều
Và non nước và cây và cỏ rạng
Cho chếnh choáng một mùi hương, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi
Đại từ nhân xưng đã có sự thay đổi, nhịp thơ ngày càng trở nên dồn dập nhanh chóng, giống như chính nhịp sống nhanh của tác giả. Hình ảnh thơ trữ tình một lần nữa được khai thác một cách triệt để “sự sống mơn mởn”, “mây đưa và gió lượn”, “cánh bướm”, “tình yêu”. Không còn sử dụng từ “tôi” làm đại từ nhân xưng như ở khổ thơ đầu tiên, ở đây, Xuân Diệu sử dụng từ “ta” để gửi gắm tất cả mọi người một nhân sinh quan về cuộc sống: mỗi người chỉ sống có một lần, có một lần tuổi trẻ, vì vậy hãy sống thật ý nghĩa để sau này không phải hối tiếc thời gian đã trôi qua.
Câu cuối bài là một tứ thơ vô cùng mới lạ…Dù ý thức được rằng mùa xuân rồi cũng sẽ qua, nhưng thực tế, nó vẫn đang ở trong độ tươi mới, non xanh, nhiều sức sống nhất. Chính tác giả cũng đang sống trong những ngày tháng tươi đẹp nhất của tuổi trẻ, của tình yêu. Phải là phải người yêu cuộc sống lắm, Xuân Diệu mới có thể có thốt lên được rằng “ hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi!”
“Vội vàng” là một trong những bài thơ đưa tên tuổi của Xuân Diệu trở nên nổi bật nhất trong làng thơ mới. Với giọng thơ linh hoạt, sáng tạo, cách sử dụng từ ngữ lôi cuốn, hấp dẫn, nhà thơ không chỉ thể hiện tình yêu tha thiết với cuộc sống mà còn gửi ngắm những triết lý nhân sinh vô cùng ý nghĩa.
Vieclam123.vn hy vọng với bài viết "Phân tích bài thơ Vội vàng và những điều cần biết" , các bạn có thể tìm hiểu tư liệu học tập tốt nhất.
>> Đọc thêm bài viết:
MỤC LỤC
15/07/2022
13/07/2022
14/06/2022
03/06/2022