1. Tìm hiểu về thể chế là gì?

1.1. Khái niệm về các loại thể chế

1.1.1. Khái niệm về thể chế

Thể chế là gì? Thể chế được gọi là thiết chế tổng hợp tất cả những quy định, nguyên tắc và các điều luật dùng để chi phối và định hướng sự phát triển của một tổ chức, nhà nước trong những lĩnh vực nhất định và buộc mọi người phải tuân theo. Hệ thống các định chế sẽ hợp thành một tổng thể các chế độ nhà nước, hình thức tổ chức nhà nước và các chế độ về lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Đây là thuật ngữ thường được sử dụng để chỉ hệ thống các chế định hợp thành chế độ chính trị. Đây là hệ thống thể hiện các bộ phận cấu thành hệ thống chính trị thuộc kiến trúc thượng tầng trong xã hội. Trong đó gồm các đảng phái chính trị, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội khác và những vai trò và các ảnh hưởng lẫn nhau của thiết chế này đối với hệ thống chính trị.

1.1.2. Khái niệm về thể chế chính trị

Thể chế chính trị chính là bộ máy tổ chức của nhà nước. Đây là hình thức chế độ mà nhà nước sẽ lựa chọn để xây dựng thông qua các quy định, điều luật và thông qua đó để điều chỉnh và quản lý xã hội. Mỗi một quốc gia sẽ có một thể chế riêng, được quy định trong văn bản pháp luật có giá trị pháp lý cao nhất ở quốc gia đó.

Thể chế chính trị còn được hiểu là các cách tổ chức lĩnh vực chính trị, kinh tế, hành chính… Nó có chức năng là điều hành, định hướng sự phát triển của tập thể dân cư để đem lại sự ổn định và phát triển.

Hiện nay, trên thế giới tồn tại rất nhiều loại hình thể chế chính trị đó là: Thể chế chính sự đại nghị, thể chế chính trị tổng thống và thể chế chính trị độc tài và thể chế chính trị dân chủ… Mỗi quốc gia sẽ lựa chọn cho mình một thể chế chính trị riêng. Vì vậy mà cơ cấu tổ chức của nhà nước ở mỗi quốc gia sẽ mang những nét đặc trưng riêng.

Sự tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia khiến thể chế chính trị trở nên rất quan trọng. Một xã hội vững mạnh sẽ mang một thể chế ổn định. Thể chế chính trị và bộ máy nhà nước có tác động qua lại và trở thành tiền đề của nhau.

1.1.3. Thể chế nhà nước

Thể chế là gì? Thể chế nhà nước là gì? Thể chế nhà nước được hiểu là toàn bộ văn bản pháp luật: Hiến pháp, Bộ luật, Luật và văn bản dưới luật… được quan có thẩm quyền ban hành và tạo thành khuôn khổ pháp luật. Từ đó bộ máy có thể thực hiện được đúng chức năng quản lý với nhà nước và toàn thể xã hội.

Qua các thể chế đó các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp sẽ phải sống và làm việc theo pháp luật. Nếu như là sai sẽ có các biện pháp để răn đe, cảnh cáo và xử lý để không mắc phải những vi phạm.

1.1.4. Thể chế tư

Thể chế tư được hiểu là toàn bộ những quy định mang tính quy phạm của các thực thể ngoài Nhà nước. Các hoạt động của công ty, doanh nghiệp và tổ chức tư nhân sẽ thực hiện chức năng quản lý trong phạm vi hoạt động đơn vị mình. Mục đích là duy trì và đảm bảo được tính kỷ luật đối với mỗi tổ chức để hoạt động đạt được hiệu quả cao.

Thể chế nhà nước với thể chế tư khác nhau bởi chủ thể ban hành không phải do cơ quan Nhà nước ban hành. Nội dung còn lại những thể chế tư như quy chế, nội quy, điều lệ của công ty, doanh nghiệp sẽ mang tính kỷ luật chứ tính cưỡng chế không cao.

1.1.5. Thể chế xã hội

Thể chế xã hội là thiết chế lại những quy định chi phối tổ chức, đoàn thể, toàn bộ hệ thống tổ chức, hệ thống giám sát hoạt động xã hội. Từ đó mà các quan hệ xã hội được kết hợp với nhau và đảm bảo cho các hoạt động được phối hợp nhịp nhàng.

Thể chế là gì? Thể chế xã hội có những chức năng cơ bản như sau: 

- Điều tiết quan hệ xã hội đối với các  lĩnh vực khác nhau của hoạt động xã hội. Sự điều tiết trên sẽ tác động đến lựa chọn của mỗi cá nhân. Từ đó mà các thiết chế xã hội có thể xã hội hoá con người và hành vi xã hội.

- Tạo ra sự ổn định và kế thừa các quan hệ xã hội, điều chỉnh được hành vi của nhóm, cá nhân và duy trì được sự đoàn kết trong nhóm.

- Kiểm soát xã hội bởi thiết chế xã hội là một hệ thống những quy định xã hội rất chặt chẽ. Muốn thực hiện được những quy định đó cần phải có các phương tiện và phương thức cần thiết. Nếu thiết chế xã hội là một phương tiện kiểm soát xã hội thì có hai phương thức kiểm soát xã hội đó là kiểm soát chính thức và kiểm soát phi chính thức.

- Đối với thiết chế truyền thông sẽ có chức năng kết nối và siêu kết nối, khơi thức được nguồn tài nguyên mềm và tạo sức mạnh mềm.

- Từ siêu kết nối có thể truyền thông và đảm nhận vai trò can thiệp, kiến tạo xã hội:

+ Khuyến khích, điều chỉnh và điều hòa các hành vi của con người sao cho phù hợp với những quy phạm và chuẩn mực thiết chế và tuân thủ thiết chế.

+ Ngăn chặn, kiểm soát và giám sát được những hành vi lệch lạc bởi thiết chế quy định.

1.2. Các loại thể chế

Các loại thể chế là gì? Đây là một khái niệm rất rộng về những luật chơi chính thức hay phi chính thức được định hình thành phương thức ứng xử của con người. Thể chế một quốc gia, vùng lãnh thổ sẽ bao gồm: thể chế chính thức và thể chế phi chính thức.

- Thể chế chính thức: Được hiểu là hệ thống pháp chế có tính “pháp trị”.

- Thể chế phi chính thức: Là dư luận xã hội góp phần hình thành nên đạo đức, lối sống và phẩm giá của con người. Thể chế này thuộc phạm trù “đức trị” gồm vô tận các quy tắc bất thành văn và các quy phạm, những điều cấm kỵ được tuân thủ trong quan hệ giữa các nhóm người.

2. Thể chế chính trị tại Việt Nam hiện nay

Hiện nay thể chế chính trị ở Việt Nam không tồn tại chế độ đa Đảng mà chỉ có một Đảng duy nhất đó là Đảng Cộng sản Việt Nam.

Tuy nhiên thể chế chính trị ở nước ta không thuộc sự chi phối hoàn toàn của Đảng, thêm vào đó là các tổ chức nhà nước khác. Tổ chức đó có sự liên hệ và tương tác chặt chẽ với nhau như Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, một số tổ chức chính trị xã hội: Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Đoàn thanh niên, Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội liên hiệp phụ nữ, Hội cựu chiến binh, Hội nông dân.

Quyền lực ở nước ta sẽ không tập trung vào một chủ thể nhất định, mà nó có sự phân bố quyền lực rõ ràng đối với các cơ quan, tổ chức. Thể chế chính trị Việt Nam hiện nay mang đặc điểm tự do và luôn đảm bảo được tính dân chủ và hướng đến tinh thần đại đoàn kết dân tộc.

Trên đây là toàn bộ nội dung thông tin về thể chế là gì. Hy vọng những thông tin về thể chế vừa được cung cấp có thể giúp cho bạn đọc hiểu hơn về thể chế nói chung.