1. Thông tin tổng quan về chỉ số GDP

Thông thường, việc đánh giá một quốc gia có phát triển hay không sẽ dựa trên chỉ số GDP tính được của quốc gia đó. Chính vì thế mà GDP được xem là chỉ số quan trọng nhất khi nói tới nền kinh tế.

1.1. Hiểu chính xác về GDP là gì?

Thuật ngữ GDP hay có tên đầy đủ là Gross Domestic Product. Dịch ra tiếng Việt thì thuật ngữ này có ý nghĩa là tổng sản phẩm quốc nội hay tổng sản phẩm nội địa. 

Theo Wikipedia thì GDP sẽ được định nghĩa như sau:

“....là giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một lãnh thổ nhất định (thường là một quốc gia) trong một thời kỳ nhất định (thường là một năm).”

Để hiểu rõ hơn về GDP thì bạn cần hiểu rõ về bản chất cũng như những yếu tố mà GDP phản ánh. Cụ thể như sau:

- Là chỉ tiêu dùng để đo lường về tổng giá trị của toàn bộ thị trường

Mỗi một loại sản phẩm sẽ có một giá trị thị trường khác nhau, đây là giá mà người tiêu dùng sẽ phải bỏ ra để mua và sử dụng loại sản phẩm đó. Vì thế mà giá trị thị trường sẽ phản ánh một cách khách quan và chính xác nhất về giá trị sản phẩm, hàng hóa. GDP sẽ dựa trên giá thị trường để tính tổng tất cả các giá trị của hàng hóa, sản phẩm để quy về một chỉ tiêu duy nhất đánh giá về giá trị hoạt động của nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định được đề ra.

- Là chỉ tiêu biểu thị một cách đầy đủ về các loại hàng hóa trên thị trường

Với bản chất là chỉ số đánh giá toàn bộ giá trị của hoạt động kinh tế, GDP phản ánh và biểu thị đầy đủ những loại hàng hóa, sản phẩm được tiêu thụ trên thị trường một cách hợp pháp. Điều này có nghĩa là những mặt hàng buôn lậu sẽ không được tính trong GDP hay việc bạn sử dụng những mặt hàng do chính mình sản xuất như rau trong vườn hay trứng gà nhà đẻ thì sẽ không nằm trong GDP.

- Hàng hóa, sản phẩm mà GDP tính sẽ bao gồm cả hàng hóa hữu hình như quần áo, đồ ăn, xe máy, ô tô,... và hàng hóa vô hình như dịch vụ làm đẹp, spa, khám bệnh,...

- Giá trị của hàng hóa, sản phẩm mà GDP tính sẽ chỉ là giá trị của những sản phẩm, hàng hóa cuối cùng. Có nghĩa là giá trị của những sản phẩm, hàng hóa mang tính trung gian thì GDP sẽ không tính vào chỉ số của mình.

- Tại thời điểm tính GDP, những giá trị của sản phẩm, hàng hóa được sản xuất ở thời điểm hiện tại đó mới được công nhận. Với những sản phẩm sản xuất trong quá khứ sẽ không tính vào GDP.

- Phạm vi tính mà GDP bao gồm sẽ là phạm vi về lãnh thổ kinh tế. 

- Thời gian mà GDP phản ánh sẽ là khoảng thời gian cụ thể. Thông thường là 1 năm hay 1 quý.

1.2. Những khái niệm liên quan tới GDP

Bên cạnh việc hiểu về GDP là gì thì bạn cũng sẽ cần biết tới một số khái niệm khác liên quan tới GDP cũng vô cùng thông dụng và hay được nói đến.

1.2.1. Khái niệm về GDP bình quân đầu người

GDP bình quân đầu người được hiểu là chỉ số thể hiện về kết quả sản xuất kinh doanh theo bình quân đầu người của một quốc gia trong một khoảng thời gian cụ thể.

Cách tính GDP bình quân đầu người sẽ dựa trên chỉ số GDP chung của quốc gia đó. Tức là lấy chỉ số GDP chung của quốc gia ở thời điểm hiện tại chia cho tổng số dân của quốc gia đó cũng ở thời điểm tương ứng. 

Thông thường, GDP bình quân đầu người sẽ được hiểu là chỉ số phản ánh về chất lượng sống của người dân của quốc gia đó. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp nhất định, những nước có chỉ số GDP bình quân đầu người cao nhưng chưa chắc người dân ở đó có mức sống cao. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này, một trong số đó có lẽ chính là sự phân hóa giàu - nghèo quá cao và rõ rệt.

1.2.2. Khái niệm về GDP danh nghĩa

Đây là chỉ số về tổng giá trị của tất cả sản phẩm, hàng hóa được tiêu thụ và bán trên thị trường theo giá bán ra trong năm xác định đó. Điều này có nghĩa là giá ở đây đã bao gồm cả việc phát sinh vấn đề lạm phát, giảm phát trong thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Trên thực tế thì khi giá cả của hàng hóa tăng sẽ khiến cho chỉ số GDP cũng tăng theo. Thế nhưng, điều này sẽ khiến cho việc phản ánh sự thay đổi về sản lượng hay giá trị của sản phẩm là không quá rõ ràng. Do vậy, nếu so sánh giữa các năm thì GDP danh nghĩa không thực sự hiệu quả và cụ thể. Thay vào đó, người ta sẽ sử dụng chỉ số GDP thực tế để làm phép so sánh này.

1.2.3. Khái niệm về GDP thực tế

GDP thực tế là chỉ số phản ánh về tổng giá trị của hàng hóa, sản phẩm tiêu thụ trên thị trường dựa trên giá của một năm cơ sở. Điều này có nghĩa là tình trạng lạm phát hay giảm phát đã được tách biệt khỏi chỉ số GDP này. Do đó mà việc phản ánh về sản lượng hay giá trị hàng hóa sẽ được rõ ràng hơn rất nhiều.

2. Những ý nghĩa mà chỉ số GDP phản ánh

2.1. Ý nghĩa tích cực từ GDP

Hầu hết, với bất cứ quốc gia nào trên thế giới hiện nay thì chỉ số GDP đều có ý nghĩa rất quan trọng và được quan tâm nhiều nhất khi nói tới vấn đề kinh tế. Cụ thể thì những ý nghĩa mà GDP phản ánh như sau:

- Tốc độ và mức độ tăng trưởng nền kinh tế của một quốc gia như thế nào sẽ được đánh giá thông qua chỉ số GDP. và đây cũng là chỉ số phản ánh về sự biến động của hàng hóa, sản phẩm trên thị trường của quốc gia đó theo thời gian cụ thể.

- Khi chỉ số GDP có sự suy giảm điều này sẽ cho thấy nguy cơ có thể xảy ra là nền kinh tế của nước đó suy giảm, rơi vào lạm phát hay có sự biến động lớn về quá trình sản xuất, kinh doanh,... Từ đó gây ảnh hưởng mạnh mẽ tới mức sống và chất lượng sống của người dân.

- Dựa trên chỉ số GDP bình quân đầu người, chúng ta có thể phần nào phán đoán được một cách tương đối chất lượng và mức sống của người dân ở quốc gia đó.

2.2. Những hạn chế mà GDP chưa thể hiện 

Bên cạnh mặt tích cực thì GDP vẫn còn một số những hạn chế nhất định.

- Mặc dù phản ánh về tổng giá trị tất cả các loại hàng hóa trên thị trường, nhưng GDP chưa thể hiện được giá trị của hoạt động tự cung tự cấp. Đồng thời, không kiểm soát tốt về chất lượng của sản phẩm tương ứng.

- GDP chưa định lượng được những hoạt động kinh tế phi chính thức. Ví dụ như tình nguyện, buôn lậu hay làm việc cho gia đình,... Những giá trị của các hoạt động này chưa được GDP định lượng và tính toán.

- Bỏ qua giá trị của các loại sản phẩm, hàng hóa hay các hoạt động liên kết mang tính trung gian. Cho dù đây là bước quan trọng để tạo ra sản phẩm cuối cùng.

- Chưa thể phản ánh hay đo lường một cách chính xác về sự phát triển hay mức sống của một người dân ở một quốc gia. Bởi GDP chỉ thể hiện về mặt vật chất chứ chưa thể hiện được sự phát triển một cách tổng thể trong thực tế.

3. Những yếu tố có sự ảnh hưởng tới chỉ số GDP

Là một chỉ số được sử dụng để đánh giá chung cho một quốc gia, vì thế mà GDP sẽ chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, một cách rõ ràng và mạnh mẽ nhất thì 3 yếu tố dưới đây được xem là có sự ảnh hưởng lớn tới GDP.

3.1. Yếu tố dân số

Dân số là yếu tố quan trọng nhất trong việc làm thay đổi chỉ số GDP. Đây chính là nguồn lao động chính để tạo ra của cải vật chất, các sản phẩm, hàng hóa. Và tất nhiên, đây cũng là nhân tố tiêu thụ chính những sản phẩm, dịch vụ đó. Vì thế mà dân số và GDP là mối quan hệ không thể tách rời và có tác động qua lại lẫn nhau. Thông qua dân số, việc tính chỉ số GDP bình quân đầu người mới có thể thực hiện được. 

3.2. Yếu tố FDI

FDI được hiểu là yếu tố đầu tư nước ngoài. Đây có nghĩa là hoạt động đầu tư của một nước khác vào một nước bất kỳ. FDI có tác động lớn tới chỉ số GDP của một quốc gia bởi nó ảnh hưởng tới quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đầu tư FDI bao gồm đầu tư về vốn, về cơ sở vật chất, về công nghệ,... và các cơ sở sản xuất, kinh doanh sẽ được xây dựng tại nước nhận nguồn vốn FDI này. Do đó mà FDI có tác động không nhỏ tới chỉ số GDP quốc gia.

3.3. Yếu tố lạm phát

Lạm phát chính là quá trình phản ánh sự tăng trưởng một cách liên tục của sản phẩm, dịch vụ và sự giảm sút của đồng tiền theo thời gian. Một quốc gia nếu muốn có sự tăng trưởng kinh tế thì chắc chắn sẽ phải chấp nhận cho việc lạm phát diễn ra ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát tốt thì lạm phát tăng trưởng nhanh chóng sẽ dẫn tới khủng hoảng kinh tế. Đây được xem là yếu tố khiến quốc gia ngộ nhận về sự tăng trưởng của GDP.

4. Tính chỉ số GDP như thế nào?

Có rất nhiều phương pháp và công thức được sử dụng để tính toán chỉ số GDP.

4.1. Tính theo phương pháp chi tiêu

GDP tính theo phương pháp chi tiêu được xem là cách tính chỉ số GDP chuẩn và chính xác nhất. Ở phương pháp này, GDP sẽ được tính dựa trên việc tính tổng của tất cả các hình thức chi tiêu của quốc gia đó.

Công thức: GDP = C + G + I + NX

Giải thích:

- C (consumption): Tổng chi tiêu của hộ gia đình

- G (government purchases): Tổng chi tiêu của chính phủ

- I (investment): Tổng đầu tư

- NX (net exports): cán cân thương mại hay xuất khẩu ròng. 

NX = Giá trị xuất khẩu - Giá trị nhập khẩu

4.2. Tính theo phương pháp chi phí

Chỉ số GDP tính theo phương pháp chi phí hay thu nhập sẽ là cách tính tổng về tiền lương, tiền lãi, tiền lợi nhuận, tiền thuê,...

Công thức: GDP = W + I +Pr + R + Ti + De

Giải thích: 

- W: Wage (tiền lương)

- I: Interest (tiền lãi)

- Pr: Profit (lợi nhuận)

- R: Rent (tiền thuê)

- Ti: Indirect tax (thuế gián thu)

- De: Depreciation (khấu hao tài sản cố định)

4.3. Tính theo phương pháp sản xuất

Tính chỉ số GDP theo phương pháp sản xuất còn được gọi là tính theo phương pháp giá trị gia tăng.

Công thức: 

GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu

GDP = Giá trị sản xuất - Chi phí trung gian + Thuế nhập khẩu

Đây là 3 phương pháp tính chỉ số GDP phổ biến và thường được sử dụng. Trong đó, phương pháp 1 được xem là chính xác và phản ánh chuẩn nhất về GDP nội địa.

Trên đây là tổng hợp chi tiết các thông tin về chỉ số GDP. Hy vọng rằng, bài viết đã cung cấp các thông tin bổ ích, giúp bạn hiểu được GDP là gì cũng như những yếu tố quan trọng tới GDP.