1. Đảo chính là gì?

1.1. Góc nhìn tổng quan về đảo chính

Mặc dù từ đảo chính là từ chúng ta được học từ trong các bài học lịch sử, những vấn đề nóng hổi về đảo chính đã cách thời nay hàng trăm, hàng ngàn thế kỷ thế nhưng cho đến tận ngày nay, đâu đó trên thế giới vẫn còn tồn tại sự tác động của đảo chính. Vậy rốt cuộc đảo chính là gì?

Thoạt nghe, từ ngữ này mang hơi hướng của từ Hán Việt. Chúng ta có thể giải nghĩa chúng dựa trên cơ sở phân tích theo nghĩa Hán Việt. Trong từ điển Hán Việt có nhắc đến thuật ngữ này với ý nghĩa của từ "đảo" trong đảo ngược, đảo lộn còn chữ "chính" nằm trong hàm nghĩa chính trị, chính phủ, chính quyền.

Vì sự phân tách nghĩa rạch ròi như vậy của hai từ cho nên chúng ta dễ dàng ghép nghĩa của chúng lại với nhau để hiểu đảo chính là đảo lại chính quyền, lật chính quyền này để thay chính quyền khác.

1.2. Đảo chính là gì qua phân tích thuật ngữ tỉ mỉ

Ngoài ra, để hiểu thêm ý nghĩa đầy đủ và chắc chắn rằng điều chúng ta đang tiếp nhận có thật chính xác thì bạn có thể khám phá thêm thông tin được Bách Khoa mở Wikipedia giải nghĩa từ đảo chính. Nội dung chia sẻ như sau: đảo chính hay còn được gọi là cuộc chính biến theo tiếng Pháp viết thành coup d’état, chính là việc lật độ chính phủ, thay đổi người đứng đầu hoặc viên chức cấp cao. Một cuộc đảo chính có thể sử dụng tới bạo lực hoặc không.

Như vậy, hiểu một cách tổng quát thì đảo chính là việc dùng hành động để lật đổ, thay thế chính quyền. Chính quyền được thay nằm bên ngoài khuôn khổ của pháp luật. Khi đảo chính, lực lượng tiến hành có thể dùng nhiều biện pháp khác nhau, tổ chức diễn ra bằng nhiều hình thức khác như dùng bạo lực hoặc chỉ sử dụng lời nói. Đây là hành động không một quốc gia nào muốn nó xảy đến.

Tùy vào hình thức và đối tượng, tổ chức thực hiện đảo chính mà nó được phân chia làm những loại khác nhau. Chẳng hạn như cuộc đảo chính được tạo ra bởi giới quân sự thì sẽ được gọi là cuộc đảo chính quân sự. Tùy theo mục đích và lợi ích được đại diện mà cuộc đảo chính có thể là tiến bộ hoặc bị xét thành phản động.

Như đã nói, đảo chính hiện nay vẫn còn tồn tại. Để nhận biết được nó, bạn có thể dựa vào những dấu hiệu nhận biết. Đó là gì?

2. Những dấu hiệu nào cho thấy chuẩn bị có cuộc đảo chính diễn ra?

Một cuộc đảo chính xảy ra khi chúng ta quan sát, nhận diện được thông qua những dấu hiệu:

- Khi một quốc gia vắng bóng người lãnh đạo.

- Diễn ra những cuộc biểu tình trên đường phố. Biểu tình chính là diễn biến của mọi cuộc đảo chính.

- Khi có lời cảnh báo người dân ở những quốc gia khác. Có vể dấu hiệu này hơi khó hiểu nhưng nôm na đó chính là lúc đại sứ quán của nhiều quốc gia ở nước sở tại cảnh báo người công dân của đất nước mình sẽ đưa ra những chỉ dẫn để bảo vệ công dân nếu ở nước sở tại có hỗn loạn xảy ra.

- Truyền thông bị thâu tóm. Những lực lượng thực hiện đảo chính thường kiểm soát truyền thông để tránh việc truyền thông đưa ra các thông điệp gây ảnh hưởng cho cuộc đảo chính.

- Đóng cửa sân bay, biên giới. Mọi giao thương quốc tế của quốc gia bị phong tỏa.

3. Tìm hiểu về một số cuộc đảo chính trong lịch sử từng gây chấn động

Ngược dòng lịch sử thế giới, có quá nhiều cuộc đảo chính đã xảy ra với mục đích lật đổ, thay thế chính quyền. Trong đó, con người có lẽ ấn tượng nhất với một số cuộc đảo chính lớn mang đến những tác động mạnh mẽ cho cục diện quốc gia và có những biểu hiện lớn.

Trước tiên đó là cuộc đảo chính ở Ai Cập diễn ra ngày 13/07/2013. Quân đội Ai Cập đảo chính lật đổ vị Tổng thống Mohamed Morsi. Tổng thống này đã bị phế truất khỏi ngôi vị sau khi bạo loạn diễn ra hàng tuần, hàng triệu người đã tham gia vào cuộc biểu tình đòi lật đổ ông.

Thái Lan là đất nước thứ hai chúng ta sẽ nhắc về khi có cuộc đảo chính của Quân đội Hoàng gia tiến hành đảo chính vào ngày 19/09/2006 để lật đổ Thủ tướng Thaksin Shinawatra với chính quyền của ông. Sau một năm xảy ra cuộc khủng hoảng về chính trị, là nguồn cơn để cuộc đảo chính này diễn ra. Trước cuộc bầu cử Quốc Hội chưa tròn 1 tháng, cuộc đảo chính xảy ra kết quả cuộc bầu cử bị hủy bỏ. Người đứng lên thay thế và nắm chính quyền là tướng Surayud Chulanont. Ông trở vị thủ tướng của đất nước Thái Lan nhiệm kỳ từ tháng 10/2006 đến tháng 1/2008.

Tiếp đến, cuộc đảo chính ở Pakistan diễn ra ngày 12/10/1999 dưới sự lật đổ chính quyền của Nawaz Sharif do quân đội Pakistan tiến hành. Mali cũng ghi dấu lịch sử với sự cố diễn ra vào năm 2012. Đó là một cuộc đảo chính về quân sự nổ ra vào tháng 3 được tiến hành bởi lực lượng phản loạn là các binh sĩ ở đất nước này. Từ mục đích ban đầu chỉ chống lại cách xử lý của Chính phủ có phần không thỏa đáng đối với quân đội khi họ phải gồng lên quá sức để chống lại phong trào nổi dậy do những người Tuareg thực hiện, những binh sĩ phản loạn đã biến chúng trở thành một âm mưu lớn, đủ sức hình thành nên một cuộc đảo chính lớn về quy mô, nặng nề về tính lịch sử. Kết quả, dinh tổng thống thì bị tấn công, đài truyền hình bị chiếm giữ.

Đảo chính ở Bangladesh cũng rất đáng được quan tâm và nhắc tới trong bài viết này. Cuộc đảo chính lịch sử mặc dù đã diễn ra từ cách đây quá xa – năm 1975 thế nhưng những hậu quả nó để lại không khỏi khiến người đời sau rùng mình sợ hãi. Tổng thống Sheikh Muibur Rehman là nhân vật hứng chịu “án” đảo chính này và ông đã bị ám sát dẫn tới toàn bộ gia đình phải chạy trống sang nước Đức để lánh nạn.

Còn rất nhiều cuộc đảo chính khác lịch sử đã ghi lại nhưng chúng ta không thể kể hết chỉ trong một bài viết này. Những lý giải về đảo chính là gì cũng như nêu ra một vài cuộc đảo chính tiêu biểu, nổi tiếng từng diễn ra trong lịch sử trong bài viết nhằm mang tới cho bạn đọc nhiều hiểu biết sâu sắc hơn thế giới xung quanh.