1. Vỏ trấu là gì?

Vỏ trấu là gì? Vỏ trấu là một bộ phận bao quanh bên ngoài hoạt gạo, giúp bảo vệ hạt gạo khỏi sinh vật phá hoại và các điều kiện của thời tiết. Sau khi cây lúa chín, người ta xát ra thành hạt gạo và khi đó, loại bỏ phần vỏ trấu bên ngoài. 

Vào những thời kỳ trước, vỏ trấu thường được sử dụng chủ yếu để làm chất đốt, nhóm bếp, nhưng hiện tại, đi đôi với sự phát triển của công nghệ, nghiên cứu về tính ứng dụng của việc sử dụng vỏ trấu trong y học và công nghiệp trở nên đa dạng hơn.

Để thu được trấu thì ta phải mang thóc đi xay xát, khi đó ta thu về hạt gạo, vỏ trấu và bột cám. Thành phần của vỏ trấu gồm có chất vô cơ, chất hữu cơ như lignin (chiếm 25 – 30%), cellulose (chiếm 35 – 40%), nito và hemi-cellulose. Trong quá trình đốt, vỏ trấu sẽ cháy và sinh ra 75% chất hữu cơ dễ bay hơi, chuyển thành tro 25% còn lại.

Khi đốt xong, phần tro vỏ trấu có nhiều silic oxit, chiếm đến 80%, là chất được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực. Bởi vậy, vỏ trấu là một thành phần đặc biệt hữu dụng, có thể ứng dụng hữu ích, gồm cả tro của vỏ trấu.

2. Chức năng của vỏ trấu là gì?

Khi đã hiểu rõ vỏ trấu là gì, chúng ta cùng tìm hiểu về công dụng của vỏ trấu hiện nay nhé! Ngoài sử dụng làm chất đốt, vỏ trấu còn được sử dụng trong y học và ngành công nghiệp. Dưới đây là những công dụng của vỏ trấu có thể bạn chưa biết.

2.1. Vỏ trấu có công dụng gì theo y học?

2.1.1. Giảm cân

Một tác dụng không ngờ của vỏ trấu chính là giảm cân, giúp những người thừa cân và béo phì giảm cân đáng kể. Những người được nghiên cứu sẽ sử dụng bột vỏ trấu hàng ngày và thực hiện chế độ ăn ít năng lượng, kết quả cho thấy, chỉ số BMI, vòng eo của họ giảm đáng kể.

2.1.2. Làm đẹp da

Trong bột vỏ trấu có chứa hợp chất PABA và axit ferulic giúp bảo vệ làn da khỏi sự tác động của ánh nắng mặt trời. Ngoài ra, vỏ trấu còn chứa axit para-aminobenzoic, hay gọi là vitamin B10 hoặc PABA, giúp kích thích sự phát triển của các tế bào, bảo vệ làn da khỏi tia UV. PABA cũng là một chất được sử dụng nhiều trong các loại kem chống nắng.

Tuy vậy, trong một số trường hợp, chất này có thể gây ra dị ứng nên độ an toàn của nó là không cao.

2.1.3. Tăng sắc tố da và trị mụn

Cám gạo trong vỏ trấu có tác dụng làm sáng da và cải thiện mụn trứng cá, đồng thời do chúng có chứa axit phytic nên thường được dùng để tẩy tế bào chết trên mặt. Đây cũng là một chất AHA (axit alpha hydroxy ) có công dụng chống oxy hóa, được chiết xuất từ các loại thực vật như ngũ cốc nguyên hạt, quả hạch, đậu và hạt.

Trong ngành mỹ phẩm, axit phytic đã được nghiên cứu rằng chúng dịu nhẹ và có hiệu quả hơn những loại AHA khác nên thường được thêm vào sản phẩm chăm sóc da.

2.1.4. Kiềm dầu và làm sạch răng miệng hiệu quả

Các sản phẩm chăm sóc da và tóc thường tìm thấy các thành phần khác nhau, trong đó có bột vỏ trấu chứa cám gạo. Bột vỏ trấu có công dụng kiểm soát độ bóng, giảm lỗ chân lông xuất hiện và hấp thụ dầu hiệu quả.

Ngoài ra, trong nhiều thế kỷ, than từ vỏ trấu thường được sử dụng ở Kerala, Ấn Độ, hay Umikai ở Malayalam, trước khi có sự xuất hiện của kem đánh răng.

2.2. Công dụng của vỏ trấu trong ngành công nghiệp ra sao?

2.2.1. Dùng làm chất đốt

Công dụng làm chất đốt của vỏ trấu vẫn được sử dụng nhiều nhất, thế nhưng thay vì đốt vỏ trấu trực tiếp như trước thì người ta tăng hiệu suất đốt cho vỏ trấu bằng cách sử dụng một phương pháp chuyên dụng.

Trấu sẽ được sấy khô, sau đó đưa vào trong máy nén thực hiện theo một quy trình chuyên dụng để tạo ra những viên củi trấu, những viên củi này giúp tăng hiệu suất đốt, có mật độ vỏ trấu cao và dễ dàng vận chuyển hơn vì tiết kiệm không gian.

2.2.2. Dùng làm vật liệu xây dựng

Trong tro vỏ trấu có chứa hàm lượng cao Silic oxit, khoảng 80%, đây là một chất quan trọng dùng trong ngành sản xuất xi măng. Việc kết hợp vỏ trấu với xi măng khi xây dựng cũng đã được các nhà nghiên cứu ứng dụng, giúp cho bê tông có khả năng chống xâm thực cao hơn và trở nên cứng chắc hơn.

Số liệu nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, 1 tấn vỏ trấu khi đốt trung bình sẽ tạo nên 180kg tro, trong đó lượng silic oxit chiếm đến 144kg, do đó chúng ta có thể sử dụng vỏ trấu để thay thế SiO2 trong xi măng trực tiếp. Bên cạnh đó, người ta cũng sử dụng vỏ trấu trong quá trình sản xuất gỗ công nghiệp dùng phổ biến trong xây dựng.

2.2.3. Lọc nước

Vỏ trấu còn được sử dụng làm công cụ lọc nước. Tại Hải Dương, một bình lọc nước đã được chế tạo từ vỏ trấu, tách chất oxit silic và chiếc bình này có lỗ lọc nhỏ, lọc nước cực tốt, độ bền cao. Các nhà khoa học cũng là nghiên cứu lọc nước bằng cách sử dụng nước hồ Bạch Đằng, kết quả thu về cho thấy nước sau khi lọc qua bình này đảm bảo đủ tiêu chuẩn nước ăn uống.

Tại Ninh Bình, vào năm 2008, Vũ Xuân Thạnh cũng đã chế tạo vỏ trấu thành các sản phẩm mỹ nghệ bằng cách nghiền vỏ trấu thành bột sợi và dưới dạng mịn. Để tạo nên một sản phẩm mỹ nghệ hoàn chỉnh và có thể xuất khẩu, sau khi loại bột này kết hợp với keo, định hình bằng máy ép để tạo nên hình dáng sản phẩm, cuối cùng sấy khô để tạo thành một sản phẩm hoàn thiện.

2.2.4. Trộn đất trồng cây

Trấu còn được sử dụng để trồng cây bằng cách trộn vào đất trồng cây trực tiếp hoặc phủ lên trên mặt đất để cung cấp khoáng chất và giữ ẩm cho cây. Cây trồng cũng sẽ phát hiện mạnh hơn khi trộn vỏ trấu vào trong đất, giúp cho đất tơi xốp hơn.

2.2.5. Sản xuất gas sinh học

Trong cả nước, ước tính sử dụng các nguồn phụ phẩm trong nông nghiệp như vỏ cà phê, vỏ trấu, rơm rạ, bã mía, xơ dừa… lên đến 25 triệu tấn một năm. Những loại nguyên liệu này dùng làm khí gas sinh học sẽ giúp bảo vệ môi trường, thay thế cho năng lượng hóa thạch và giúp xử lý rác thải hiệu quả.

Tuy vỏ trấu có nhiều công dụng, tuy nhiên khi sử dụng, bạn cần chú ý không nên nuốt hoặc ăn vỏ trấu trực tiếp vì nó có nhiều chất xơ, gây nên khó tiêu với cơ thể con người. Nếu bạn sử dụng bột vỏ trấu trong làm đẹp thì nên sử dụng thử lên da tay trước để tránh dị ứng. Bởi loại bột này có khả năng gây mẫn cảm, dị ứng với một số cơ địa nên nếu có phản ứng mẩn đỏ, ngứa ngáy thì hãy ngưng sử dụng.

Trên đây là khái niệm vỏ trấu là gì cùng với những công dụng của vỏ trấu có thể bạn chưa biết tới. Vỏ trấu hiện nay có nhiều ở nước ta, đặc biệt là những nơi trồng nhiều cây lúa nước như vùng đồng bằng sông Cửu Long. Vỏ trấu và bột vỏ trấu được ứng dụng trong cả ngành y học và công nghiệp, đem lại những lợi ích to lớn và giúp bảo vệ môi trường hiệu quả.